مطالعه سمیت حاد و اثرات تحت کشندگی آفت کش دیازینون بر پارامترهای هماتولوژیکی، بیوشیمیایی و بافت کبد ماهی سیم

دیازینون یک آفت کش ارگانوفسفره می باشد که به طور گسترده در مزارع برنج در شمال ایران استفاده می شود. دیازینون پس از مصرف در کشاورزی توسط رواناب شسته شده و وارد اکوسیستم های آبی می شود و آبزیان این اکوسیستم ها را تحت تأثیر قرار می دهد که یکی از این آبزیان ماهی سیم Abramis brama می باشد. در طی این تحقیق سمیت حاد و تحت کشنده دیازینون بر ماهی سیم در مرکز تکثیر ماهیان استخوانی شهید انصاری و انستیتو تحقیقات بین المللی دکتر دادمان رشت مطالعه گردید. تست سمیت حاد به روش ساکن در 96 ساعت و تست سمیت تحت کشنده به روش نیمه ساکن و در مدت 14 روز بر اساس دستورالعمل استاندارد O.E.C.D انجام گرفت. پارامترهای موثر فیزیکوشیمیایی آب شامل pH، اکسیژن محلول و دما به طور روزانه ثبت گردید. آزمایشات ابتدایی به منظور یافتن محدوده کشندگی دیازینون بر بچه ماهی سیم (74/0 ± 14/2 گرم) انجام پذیرفت. بعد از به دست آوردن محدوده کشندگی، تیمارهای نهایی با 5 تیمار (mg/l 13 و 5 /10،8 ،5/ 5 ،3) به همراه شاهد و در 3 تکرار (در هر تکرار 6 عدد بچه ماهی سیم) برای تعیین LC50 96h انجام پذیرفت. تست سمیت تحت کشنده در 5 تیمار که سه تیمار بر اساس درصد های مختلف LC50 96h (5، 10 و20 درصد LC50 96h)، یک تیمار بر اساس غلظت دیازینون در تالاب انزلی و یک تیمار شاهد به مدت 14 روز بر ماهی سیم (با وزن متوسط 1/0±01/6 گرم) انجام گرفت. LC50 96h دیازینون بر بچه ماهی سیم mg/l 316/7، حداکثر غلظت مجاز سمیت (MATC) دیازینون بر بچه ماهی سیم، mg/l73/0 و حداقل غلظت موثر (LOEC)، mg/l63/2 بدست آمد. مطالعه پارامترهای خونی ماهی سیم نشان داد که با افزایش دوز سم کاهش معنی داری در مقادیر شاخص های گلبول های سفید، گلبول های قرمز، هماتوکریت، هموگلوبین، شاخص MCH، پروتئین کل و اسمولاریته بعد از 7 و 14 روز در معرض دیازینون مشاهده گردید (05/0> P). شاخص MCV بعد از 7 روز و شاخص MCHC بعد از 14 روز از در معرض قرار گیری با دیازینون کاهش معنی داری را نشان داد (05/0> P). شمارش افتراقی گلبول های سفید نشان داد که پس از 7 و 14 روز تعداد لنفوسیت ها کاهش معنی داری پیدا کرده (05/0> P) در حالی که در تعداد نوتروفیل ها افزایش معنی داری (05/0> P) مشاهده گردید. ارزیابی بافت کبد پس از 14 روز نشان داد که با افزایش غلظت سم عوارض نكروز سلولي، پرخونی، هيپرپلازي و تورم ابري در كبد رو به افزایش می باشند. بر اساس این نتایج می توان گفت که دیازینون قادر است پارامترهای خونی و بافت کبد ماهی سیم را تحت تأثیر قرار داده و بقای این ماهی را کاهش دهد.