بررسی و تحلیل روند و الگوی گسترش کالبدی- فضایی شهر مرودشت و بهینه گزینی جهات گسترش آتی با استفاده از GIS

بيشتر شهرهاي ايران تا چند دهه ي قبل از رشد متوازني برخوردار بوده اند؛ اما در دهه های اخیر با توجه به وجود عوامل جاذب در شهر و عوامل دافعه در روستا، شهر نشيني مقدم بر شهرسازي گريده و رشد شهري را با مشكلات جدي روبرو كرده است. شهر مرودشت در طول دوران حيات بیش از 70 ساله ي خود از روند و الگوهاي متفاوت گسترش فيزيكي تبعيت نموده و به طور نامتوازنی رشد کرده است. پژوهش حاضر که به روش تحلیلی- تطبیقی انجام شده، ابتدا با بهره گیری از مدل هاي آنتروپي شانون و هلدرن به تحليل چگونگی گسترش این شهر پرداخته است. نتايج حاصله نشان مي دهد كه در مرودشت تا سال 1375 شهر به صورت فشرده رشد نموده؛ اما از اين سال به بعد بر اساس نتايج تحليل حاصل از مدل هاي مذكور شاهد رشد بدقواره شهري هستيم كه ميزان رشد بدقواره گي شهري (اسپرال) بر اساس این مدل ها مشخص گرديد. در عین حال با توجه به الگوي رشد فعلي شهر كه بيشتر به صورت خطي مي باشد، به منظور جلوگيري و كاستن از مسايل و مشكلات مبتلا به اينگونه گسترش شهری و با توجه به گسترش شکاف ارزش آنتروپی ناشی از رشد افقی و اسپرال شهر که خود متأثر از الگوی رشد خطی آن می باشد، اینک الگوي قطاعي- متمركز به عنوان الگوي مطلوب گسترش آتي آن تشخیص داده شد. جهت تحقق این مهم بایستی با تقدم زمانی و مکانی از الگوی گسترش تمرکز درون بافتی و در عین حال از الگوی پیوسته ی قطاعی با توسعه ی سیستم شبکه ی ارتباطي متقاطع و مورب، بهره گرفت. در این صورت شاهد معکوس شدن روند فعلی گسترش شهرنشینی مقدم بر شهرسازی خواهیم بود. در مرحله ی بعدی جهت بهینه گزینی جهات گسترش آتی از مجموعه ی نرم افزار GIS و مدل های مربوطه استفاده شده است. در نهایت پس از تعیین شاخص ها و هم پوشی و ادغام لایه ها مکان های مناسب گسترش بعدی شهر استخراج گردیده شده است. وازگان كليدي: گسترش فيزيكي، مدل شانون، مدل هلدرن، ، فضاهاي خالي، الگوي رشد شهری، سیستم اطلاعات جغرافیایی، مکان یابی ، مرودشت.