مدل سازی تناسب اراضی برای گندم دیم با استفاده از منطق فازی و تکنیکهای تصمیم‌گیری چند معیاره (مطالعه موردی: شهرستان میانه)

محصولات کشاورزی و بخصوص گندم به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع تأمین غذا برای بشر، نقش کلیدی در توسعه و استقلال اقتصادی- سیاسی کشورها دارند. به عنوان مثال بیش از 25 درصد از تولیدات غلات در جهان به گندم اختصاص داشته و انسان بیش از 90 درصد فرآورده‌های این گیاه را مصرف می‌کند. در چند دهه اخیر افزایش جمعیت، بیابان‌زایی، شور شدن آب‌ها و زمین‌های زراعی باعث کاهش زمین‌های زراعی گردیده است. یکی از راهکارهای اساسی برای جبران این مشکلات، بدست آوردن حداکثر سود و حفاظت از منابع زیستی برای آینده، ارزیابی تناسب اراضی می‌باشد. در این پژوهش با مطالعه تحقیقات صورت گرفته از 8 شاخص زیست محیطی (عمق و بافت خاک، فرسایش، شیب، ارتفاع، بارش، دما و درجه روز)، 3 شاخص اقتصادی (شرکت‌های تعاونی، فاصله تا بازار و خطوط ارتباطی) و یک شاخص اجتماعی (نیروی کار) برای ارزیابی تناسب اراضی برای کشت گندم دیم در شهرستان میانه با استفاده از تکنیکهای تصمیم‌گیری چند معیاره و GIS در قالب مدل فائو استفاده گردید. وزن معیارها و گزینه های مربوطه با استفاده از روش‌های AHP و FAHP و وزنهای ترتیبی با استفاده از وزن معیارها (AHP) و کمیت سنج‌های مفهومی فازی استخراج و در مرحله بعدی لایه‌ها با استفاده از مدل‌های AHP، FAHPو Fuzzy-AHP-OWA در دو مرحله با یکدیگر ترکیب گردیدند. در نقشه اولیه بدست آمده از معیارهای زیست محیطی مقدار دقت کلی در مقایسه با نقشه واقعیت زمینی در روش‌های AHP، FAHP،OWA فازی با α مساوی 0.0001، 0.5، 10 و 1000 به ترتیب 74.1%، 82.57%، 45.18%، 87.42%، 65.16% و 26% و در نقشه نهایی بعد از تجزیه و تحلیل اجتماعی و اقتصادی به ترتیب 78.55%، 90.14%، 47.66%، 91.41%، 70.65% و 34% بدست آمد. با توجه به نتایج بدست آمده با افزایش درجه رابطه موازنه‌ای- جایگشتی بین معیارها در مدل OWA و استفاده از منطق فازی در مدل سازی تناسب اراضی باعث افزایش دقت مدل‌ها گشته و لایه‌های بارش، دما، خاک، شرکت‌های تعاونی، شیب، فاصله تا بازار و خطوط ارتباطی به ترتیب به عنوان مهم‌ترین شاخص‌ها در ارزیابی تناسب اراضی برای گندم دیم محسوب می‌گردند.