تحلیل محتوای مؤلفه های سبک زندگی اسلامی در کتاب های درسی عمومی دانشگاهی به منظور ارائه پیشنهادات کاربردی

پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای مؤلفه های سبک زندگی اسلامی در کتاب های درسی عمومی دانشگاهی به منظور ارائه پیشنهادهای کاربردی انجام شده است. روش پژوهش توصيفي شامل؛ تحلیل اسنادی و نیز تحليل محتوا بوده و رویکرد آن نیز کاربردی است. جامعه پژوهشی، شامل دو بخش؛ مدارک و مستندات مرتبط با سبک زندگی اسلامی و نیز کتاب های درسی عمومی دانشگاهی منطبق با سرفصل دروس مربوطه و مورد استفاده شایع در دانشگاه های کشور در سال تحصیلی 93- 1392 بوده که در قالب 20 واحد درسی برای دانشجویان ارائه می گردد. در بخش اول، کلیه مستندات علمی موجود و مرتبط با سبک زندگی اسلامی مورد بررسی واقع شده به علاوه از بین کتاب های درسی عمومی دانشگاهی حسب انطباق محتوا با عنوان پژوهش حاضر، 10 عنوان کتاب درسی شامل؛ «اندیشه اسلامی 1 و 2»، «فلسفه اخلاق، با تکیه بر مباحث تربیتی»، «اخلاق اسلامی، مبانی و مفاهیم»، «آیین زندگی، اخلاق کاربردی»، «عرفان عملی در اسلام»، «اخلاق خانواده»، «تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران»، «فارسی عمومی» و «مهارت های زندگی» به صورت هدفمند به عنوان نمونه بخش دوم پژوهش، مورد بررسی قرار گرفته اند. ابزارهای گردآوری داده، در بخش تحلیل اسنادی فرم فیش برداری و در بخش تحلیل محتوا، فرم وارسی تحليل محتواي محقق ساخته بوده است. واحد تحلیل محتوی در بخش دوم پژوهش شامل؛ جمله، عبارت و کلمه بوده است. داده های پژوهش، در بخش تحلیل اسنادی به شیوه کیفی و در بخش تحلیل محتوای کمی با استفاده از شاخص های آماری توصيفي در فرایند تحلیلی آنتروپی شانون، مورد بررسی قرار گرفته اند. عمده ترين نتایج پژوهش بیانگر آن است که؛1. از مجموع بررسی مدارک و مستندات مرتبط با سبک زندگی اسلامی، چهار بعد ارتباط با خالق، ارتباط با خود، ارتباط با دیگران، ارتباط با محیط زیست، سه سطح شناختی، عاطفی، عملکردی و نیز 108 مؤلفه مفهومی احصاء و طبقه بندی شده است. 2. از مجموع 2315 واحد تحلیل شمارش شده، کتاب درسی آیین زندگی با 305 فروانی و 2/13 درصد بیشترین و کتاب درسی تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران با 129 فراوانی و 6/5 درصد کم ترین میزان توجه را به ابعاد، سطوح و مؤلفه های مفهومی سبک زندگی اسلامی داشته اند. 3. سهم توجه به ابعاد چهارگانه سبک زندگی اسلامی به ترتیب 767، 522، 889، 137 فراوانی بوده است. 4. پراکندگی فراوانی مؤلفه های سبک زندگی اسلامی در سطوح سه گانه شناختی، عاطفی و عملکردی به ترتیب 483، 792، 1040 بوده است. 5. جهت بهبود توجه به مؤلفه های سبک زندگی اسلامی در محتوای کتاب های درسی عمومی دانشگاهی، پیشنهادهای کاربردی با ملاحظه ابعاد، سطوح و مؤلفه های مفهومی احصایی سبک زندگی اسلامی، در قالب چهار عنصر؛ اهداف، محتوا، روش های یاددهی– یادگیری و نیز ارزشیابی، دسته بندی و ارائه شده است.