بررسی فیتوشیمیایی عصاره استونی برگ‌های گیاه Echinophora platyloba

چکیده فارسی مقدمه و هدف: گیاه خوشاریزه از خانواده‌ی چتریان بوده که در زبان محلی استان¬های کردستان و کرمانشاه به نام کشندر یا کراوی شناخته می¬شود. این گیاه در اغلب نقاط بصورت تر و خشک جهت معطر کردن لبنیات و ضد نفخ به کار می‌رود. همچنین عرق حاصل از این گیاه جهت خوشبو کردن محیط خانه مصرف می‌شود.. علی رغم مصارف سنتی گسترده خوراکی و درمانی گیاه و مطالعات فارماکولوژیکی(درون تنی، برون تنی، بالینی) بر روی انواع خوشاریزه، هیچ تلاشی برای جداسازی متابولیت‌های ثانویه عصاره‌ی استونی و دی کلرومتانی گیاه Echinophora platyloba صورت نگرفته است. از این رو جهت کاربرد صحیح گیاه و احتمال کشف ترکیبات جدید بررسی فیتوشیمیایی آن مفید به نظر می‌رسد. مواد و روش‌ها:. اندام هوایی پودر و خشک شده گیاه با حلال‌های هگزان ، دی کلرو متان و استون به روش سوکسله عصاره گیری شد. عصاره استونی تغلیظ شده به روش کروماتوگرافی ستونی فاز نرمال با جاذب سیلیکاژل و مخلوط حلال‌های هپتان و اتیل استات و عصاره دی کلرومتانی به روش کروماتوگرافی ستونی فاز معکوس RP-18 با حلال متانول آب و فراکسیونه شدند. ساب فراکسیون‌های حاصل در نهایت با HPLC خالص سازی شدند. همه‌ی ساب فراکسیون‌ها با استفاده از 1H-NMR آنالیز شدند ومواد خالص به دست آمده، با روش‌های اسپکتروسکوپی NMR دوبعدی (شامل طیف‌های COSY، HSQC و HMBC) و C-NMR شناسایی شدند. یافته‌ها: پس از عصاره گیری، چندین کروماتوگرافی ستونی و HPLC از عصاره استونی، یک اسید چرب به نام کوریولیک اسید و یک ترکیب پلی استیلنی استری به نام اکینوفورین ب جداسازی وشناسایی گردید. هم‌چنین بعد ازچندین کروماتوگرافی وHPLC تهیه ای از عصاره دی کلرو متانی، اکینوفورین ب و یک ترکیب پلی استیلنی جدید به نام اکینوفورین د جداسازی و شناسایی گردید. بحث و نتيجه گيري: با توجه به جداسازی کوریولیک اسید برای اولین بار از این جنس و نقش مهم این اسید چرب در فرآیندهای التهابی و اثرات ضد سرطان، همچنین جداسازی ترکیبات پلی استیلنی که دارای اثرات آنتی اکسیدانت و ضد تومور هستند، این گیاه می‌تواند به عنوان منبعی برای استخراج داروهای با اثرات آنتی اکسیدانتی و ضدسرطان مورد توجه قرار گیرد. کلمات کلیدی: خوشاریزه، عصاره استونی، عصاره دی کلرومتانی، کوریولیک اسید، اکینوفورین ب، اکینوفورین د، پلی استیلن R (1) R:CH CHCH3 :echinophorin B (2) R:C CCH3 :echinophorin D Coriolic acid