بررسی رسوبدهی وقایع سیلابی با استفاده از مدل MUSLE و آمار مشاهداتی در زیرحوضه¬های سد کمال¬صالح استان مرکزی

تشدید فرآیند فرسایش خاک و به تبع آن، فزونی رسوبات، بعنوان دو محرک تنش¬زا، مهمترین تهدید برای منابع آب و خاک به حساب می¬آیند. این¬ در حالی است که برآورد صحیح از میزان تولید رسوب سیلاب¬ها، چندان آسان نیست؛ و گاهی استفاده از مدل نامناسب، تخمین بسیار بالا و یا بسیار پائین را بدنبال دارد. با توجه به اهمیت سد کمال¬صالح در تأمین آب شرب شهر اراک، در این تحقیق با استفاده از منحنی سنجه بهینه (برآوردکننده رگرسیونی) بعنوان مبنای مشاهده¬ای، و مدل MUSLE (برآوردکننده میانگین) بعنوان مبنای برآوردی، به بررسی وضعیت رسوبدهی وقایع سیلابی دو زیرحوضه اصلی بالادست این سد پرداخته شد. نتایج این تحقیق بر اساس رتبه¬بندی مقادیر شاخص¬های ارزیابی نشان داد که معادله بهینه دبی- رسوب در ایستگاه حسن¬آباد، از منحنی سنجه خطی با میانگین ضرائب اصلاحی MVUE (برآوردگر نااریب با حداقل واریانس)؛ و در ایستگاه قلعه¬نو، از منحنی سنجه حدوسط با میانگین ضرائب اصلاحی MVUE تبعیت می¬کند. با توجه به نتایج، اگرچه کاربرد فاکتورهای اصلاحی تا حدودی دقت منحنی¬های سنجه را افزایش داده است؛ ولی معادلات بهینه آنها تأثیر زیادی در محاسبه رسوبدهی وقایع سیلابی نداشته است. به احتمال زیاد شرایط داده¬های مشاهده¬ای (تعداد کم نمونه¬ها، که بیشتر آنها در شرایط دبی پایه برداشت شده¬اند) دلیل اصلی این ناکارآمدی است. در بررسی میزان کارائی مدل MUSLE نیز، با ارائه روشی بنام "ضریب تصحیح نسبت m" برای اصلاح مدل، میزان ضریب کارائی و معیار درصد انحراف در ایستگاه حسن¬آباد بترتیب به 9/0 و 14؛ و در ایستگاه قلعه¬نو به 33/0 و 22 بهبود پیدا کرده است. اما چون این نوع روش اصلاح مدل، مستلزم داشتن منحنی سنجه قابل¬اطمینان است، و معادلات سنجه رسوب این تحقیق از کارائی پایینی برخوردارند، بنابراین مدل اصلاح شده MUSLE از این تحقیق، توانایی برآورد صحیح رسوب سیلاب¬ها را ندارد.