تحلیل فضایی- کالبدی و نقش آن در ایجاد ناهنجاری های اجتماعی مورد مطالعه : منطقه 12 تهران

در سال های اخیر، بررسی اثرات شهرنشینی بر ارتکاب جرم و جنایت و کجروی های اجتماعی بیشتر مورد توجه جغرافیدانان و محققان قرار گرفته است. به ویژه که در چند سال اخیر موضوع رشد سریع جرم و جنایت نسبت به 50 سال گذشته در شهرهای بزرگ توجه محققان در امر برنامه ریزی شهری را به خود جلب کرده است. مطالعه رابطه متقابل محیط کالبدی شهرها با ناهنجاری های اجتماعی و بزهکاری موضوعی است که طی چند دهه اخیر به مطالعات جغرافیایی وارد شده و اهمیت زیادی یافته است. این مطالعات چارچوب علمی و عملی را برای تحلیل های فضایی- زمانی بزهکاری در فضای جغرافیایی به وجود آورده است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل فضایی- کالبدی و نقش آن در ایجاد ناهنجاری های اجتماعی در منطقه 12 کلانشهر تهران انجام گرفته است.روش پژوهش توصیفی، تحلیلی است و برای شناسایی الگوهای فضایی توزیع جرایم در سطح شهر از روش های آماری تحلیل فضایی: آزمون‌ خوشه‌بندی، شاخص نزدیک‌ترین همسایه، شاخص خود همبستگی فضایی و شاخص موران استفاده شده است. همچنین برای شناسایی کانون های جرم خیز در منطقه 12 شهر تهران علاوه بر آزمون‌های آماری، برخی روش‌های آماری گرافیک مبنا از جمله روش تخمین تراکم کرنل به کار گرفته شده است. جامعه آماری پژوهش، مجموع جرایم ارتکابی است که در دوره زمانی یکساله در محدوده قانونی منطقه 12 به وقوع پیوسته است. یافته ها نشان می دهد توزیع فضایی جرایم مورد بررسی در منطقه 12 از الگوی خوشه‌ای و متمرکز پیروی می‌کند به گونه ای که محدوده های خاصی از منطقه محل تمرکز بزهکاری است و به عکس سایر محدوده ها از این نظر پاک و سالم هستند. همچنین بین تراکم جمعیت در این محدوده و نرخ وقوع بزهکاری در آن رابطه مستقیم وجود دارد، به گونه ای که با افزایش میزان تراکم جمعیت در منطقه 12 میزان وقوع وقایع مجرمانه نیز افزایش می یابد. از سوی دیگر بالابودن میزان کاربری مسکونی و کمبود و نبود برخی کاربری های مورد نیاز شهروندان در توزیع جغرافیایی نوع و میزان جرایم و شکل گیری الگوهای فضایی بزهکاری در این منطقه موثر بوده است. همچنین همبستگی معناداری بین امنیت به عنوان متغیر وابسته و شاخص های کالبدی به عنوان متغیرهای مستقل وجود دارد.