ارزیابی مهارت های ICT حرفه مندان LIS در نهاد کتابخانه های عمومی کشور با رویکرد جنسیتی

چکیده: هدف: هدف از این پژوهش، ارزیابی سطح مهارت¬های فنآوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) در حرفه‌مندان LIS کتابخانه‌های عمومی کشور با رویکردی جنسیتی بود. روش‌: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، با روش پیمایشی انجام شد. ابزار جمع¬آوری داده¬ها، پرسشنامه محقق¬ساخته¬ای بود که با استفاده از استانداردهای موجود و به روش گروه¬های کانونی طراحی شد و شامل 11 مهارت و 69 مؤلفه در قالب مقیاس پنج درجه¬ای لیکرت بود که بین 618 نفر از حرفه¬مندان کتابداری که مسئولان کتابخانه-های عمومی در 6 استان¬ فارس، همدان، خوزستان، خراسان شمالی، آذربایجان شرقی و البرز بودند، توزیع شد. تجزیه و تحلیل داده¬ها با استفاده از روش¬های آمار توصیفی (فراوانی، درصد فراوانی، درصد فراوانی تجمعی، میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (آزمون¬های پارامتریک: آزمون T دونمونه¬ای مستقل، آزمون همبستگی پیرسون، آزمون تحلیل واریانس یک‌طرفه و آزمون تعقیبی ال. اس. دی) با استفاده از نرم¬افزار آماری SPSS نسخه 24 انجام شد. یافته‌ها: تفاوت نمرات سطح مهارت¬های ICT پاسخگویان زن و مرد معنادار نبود، یعنی حرفه¬مندان زن و مرد از لحاظ دارابودن مهارت¬های ICT با یکدیگر برابر بودند. بین سطوح مهارتی انواع مهارت¬های ICT حرفه¬مندان LIS، در کتابخانه‌های عمومی کشور همبستگی معناداری وجود داشت. در مجموع، حرفه¬مندان علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی در کتابخانه¬های عمومی کشور، در مؤلفه¬های «استفاده از بارکدخوان»، «آشنایی با سامانه کتابداری «سامان»»، «دانلود فایل از اینترنت»، «اطلاع¬رسانی در وبلاگ»، «تهیه فایل پشتیبان از نرم¬افزار»، «استفاده از امکانات اینترنت مثل FTP، و حجم Download»، «دسترسی به مجلات و پایگاه‌های آنلاین» مهارت¬های لازم و کافی را داشتند. لیکن، در مؤلفه‌های «استفاده از دوربین¬های دیجیتال»، «شناخت انواع مودم»، «ایجاد گروه در گوگل»، «ایجاد ابر داده یا Meta-data»، «تدوین RFP نرم‌افزار»، «نحوه ساختن VPN و Dial-up»، «شناسایی «Error»های سیستم جهت اتصال به اینترنت»، «استفاده از اپک/وب اپک» مهارت‌های کافی را نداشتند. در سایر مؤلفه¬های پژوهش، مهارت‌های آن¬ها در سطح متوسط ارزیابی شد. در ارتباط با مهارت¬های ICDL، نیز مشخص شد که مؤلفه¬های: «ردگیری تغییرات» در واژه¬پردازها، «تولید گراف»¬ در صفحه‌گسترده‌ها، «مدیریت پایگاه داده‌ها» در بانک‌های اطلاعاتی، و «ایجاد حرکت و طرح» در برنامه ارائه و نمایش اطلاعات، مستلزم تقویت مهارت¬ حرفه¬مندان در این زمینه¬هاست. محدودیت‌های حرفه‌مندان برای شرکت در دوره¬های آموزشی فنآوری، به ترتیب عدم وقت، مشکل مالی، عدم مشوق سازمانی و مشکل خانوادگی بیان شد. نتیجه¬گیری: با توجه به نتایج این پژوهش، رفع شکاف جنسیتی در این حوزه ضروری به نظر می¬رسد. حرفه¬مندان LIS زن نیز مهارت¬ها و توانایی لازم برای عهده¬دار شدن مشاغل تخصصی و حرفه¬ای در حوزه IT را دارند و لازم است زمینه حضور و مشارکت بیش¬ترآن¬ها در این حوزه در نهاد کتابخانه¬های عمومی فراهم شود.