تحلیل روند رشد فیزیکی سکونتگاه¬های شهری با تأکید بر اسکان غیررسمی (مطالعه موردی: شهر کرمان)

رشد و توسعه بی¬برنامه شهرها، مشکلات و معضلات فراوانی را به وجود می¬آورد. یکی از این معضلات و مشکلات، شکل¬گیری سکونتگاه¬های غیررسمی است. شکل¬گیری این پدیده مسایل متعددی را با خود به همراه می¬آورد که فقط محدود به مناطق حاشیه¬نشین نمی¬شود و می¬تواند کل شهر را متأثر ¬سازد. از مهم‌ترین اهداف این پژوهش می¬توان به بررسی و تحلیل توسعۀ فیزیکی شهرکرمان در ادوار مختلف، شناسایی اراضی مناسب جهت توسعه آتی شهرکرمان، و همچنین شناسایی سکونتگاه‌های غیررسمی شهرکرمان و اولویت¬بندی سکونتگاه‌های غیررسمی شهرکرمان به‌منظور ساماندهی اشاره کرد. روش پژوهش در این پایان¬نامه، ترکیبی از روش¬های تحلیلی، توصیفی و پیمایشی است. اطلاعات موردنیاز این پژوهش از طریق اسناد، مجلات، کتب مرتبط با موضوع، منابع اینترنتی و همچنین سرشماری عمومی نفوس و مسکن و طرح جامع شهرکرمان به‌دست‌آمده است. داده¬های موردنیاز نیز از طریق مصاحبه، مشاهده، برداشت¬های میدانی و استفاده از اطلاعات سازمان¬های مربوطه جمع¬آوری گردیده است. جامعه آماری این پژوهش، ساکنین سکونتگاه¬های غیررسمی شهرکرمان می¬باشد. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران، 382 نفر به دست آمد. اما برای اینکه تعمیم نتایج پژوهش از اعتبار بیشتری برخوردار باشد تعداد 390 پرسشنامه پر شد. برای تهیه شکل-ها و تجزیه‌وتحلیل داده¬ها از نرم‌افزارهایSPSS ، ,Arc GIS Expert choice, Super Decisionsو Exel استفاده‌ شده است. و همچنين برای تحلیل داده¬ها از تحلیل¬های آمار فضایی(ميانگين نزدیک‌ترین فاصلۀ همسايگي(RN) و تحليل خوشه¬بندي زياد/كم، ضريب موران، تحلیل لکه¬های داغ و...) و مدل¬های آنتروپی شانون، تحليل سلسله مراتبي فازی(FAHP)، و همچنین از مدل¬های ترکیبی ANP-Fuzzy و SAW - AHP استفاده‌شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می¬دهد که رشد فیزیکی شهرکرمان دارای رشد اسپرال می¬باشد. ازلحاظ اراضی مناسب توسعه آتی شهر، مي¬توان گفت که اراضي مناسب جهت توسعۀ آتي شهرکرمان عمدتاً در جنوب، جنوب غرب و غرب شهرکرمان، قرارگرفته‌اند. همچنین محلات غیررسمی شهر کرمان شناسایی شدند. ازنظر اولویت¬بندی جهت بهسازی، شهرک پدر و پشت مخابرات در اولویت اول قرار گرفتند. درمجموع از مهم‌ترین دلایل رشد سکونتگاه¬های شهرکرمان در دهه اخیر را می¬توان به مهاجرت، میزان درآمد پایین، پایین بودن میزان اجاره بهاء مسکن در این محلات، ادغام نقاط جمعیتی پیرامون به شهر، مدیریت نامطلوب شهری، پایین بودن سواد و تخصص افراد حاشیه¬نشین، نامشخص بودن مالکیت زمین و مسکن در اطراف شهرکرمان اشاره کرد.