بررسی نقش مراسم آیینی در بازآفرینی ساختار بافت تاریخی گرگان

فضاهای شهری و مراکز محلات بافت تاریخی شهرها در گذشته ظرف کالبدی مناسبی برای اجتماع مردم و برگزاری فعالیت¬های دسته¬جمعی بوده¬اند. این امر موجب شکل¬گیری خاطرات جمعی در فضا و به¬وجودآمدن حس تعلق در میان آن¬ها گردیده¬است. مراسم آیینی محرم یکی از نمونه فعالیت¬های دسته¬جمعی رایج در گذشته است، که امروزه نیز همچنان به قوت خویش باقی¬است و در میان فضاهای شهری و مراکز محلات بافت تاریخی شهرها به¬وقوع می¬پیوندد. این در حالی است که ظرف کالبدی اجرای این مراسم در پاره¬ای موارد تضعیف شده و به علت محدود بودن بافت تاریخی در جوابگویی به برخی نیازهای امروز جامعه، دستخوش تغییر گردیده است. مراسم آیینی محرم و ظرف کالبدی اختصاص یافته به آن چونان ظرف و مظروفی وابسته به هم عمل می-نمایند که تغییر یکی منجر به تغییر دیگری خواهد شد. تغییر ظرف اجرای مراسم بدون در نظر گرفتن اجرای آن، موجب وارد آمدن لطمه و تضعیف آن خواهد بود. بر این اساس و با هدف حفظ و ارتقای فضاها و مراکز محلات بافت تاریخی به عنوان ظرف کالبدی اجرای مراسم آیینی و دسته¬جمعی، این پژوهش رویکرد بازآفرینی فرهنگی را مدنظر قرار داده است. با استفاده از این رویکرد و بر مبنای روش¬های اسنادی، تاریخی ـ تفسیری، انجام مطالعات رفتارشناسی و مقایسه¬ای روند تحول مراسم آیینی در در مراکز محلات بافت تاریخی گرگان و اثرگذاری این مراسم دسته-جمعی بر کالبد این بافت مورد مطالعه قرار گرفته و با استفاده از تکنیک SWOT بررسی و تحلیل خواهد شد. در پایان براساس نتایج حاصل از این بررسی و تحلیل، طرح پیشنهادی، مبتنی بر بازآفرینی فرهنگ مبنا با تأکید بر حفظ و بسط رویدادهای جمعی بافت تاریخی گرگان ارایه می-گردد. واژگان کلیدی : مراسم آیینی، بافت تاریخی، گرگان، تکیه، خاطره جمعی، مراکز محلات، بازآفرینی فرهنگی