نقش اسمای حسنی در معناشناسی وعد و وعیدهای الهی در قرآن کریم

از روشهاي بيان افعال خداوند در قرآن،تعليل نمودن هر يک از آنها به اسماء و صفات الهي است . وعد و وعيد نيز فعلي از افعال خداوند است که با اسماء و صفات خداوند ارتباط تنگاتنگ دارد. اسماء و صفاتي که خداوند از آن برخوردار است در صدور وعد و وعيد نسبت به انسان نقش اساسي دارد. در قرآن گاهي صدور وعد و وعيد همراه با اسم يا صفتي از پروردگار بيان مي¬گردد و گاهي از مضمون آياتِ وعد و وعيد، مفهوم صفات الهي در بيان مفسران آمده است. از روش¬هاي نوين تحقيق و پژوهش در قرآن، معناشناسي واژه¬هاي قرآني است. در اين نگرش، پس از انتخاب کلمات کليدي قرآن، ميدانهاي معناشناسي هر واژه به همراه ارتباط سيستمي ميان آنها بررسي شده و برخي لايه¬هاي معنايي ايات ظاهر مي¬گردد. تحقيق حاضر سعي دارد با استفاده از روش ياد شده، نقش کليدي اسماي حسنا را در تبيين معناي وعد و وعيدهاي خداي يگانه به مراتب مختلف انسانها روشن نمايد؛ زيرا هر کدام از اين دسته افراد بر اساس ظرفيت وجودي و مراتب فهم خويش و به نحوه برخورداري از اسماء الهي به گونه¬اي خاص از وعد و وعيد الهي بهره¬مند شدند. از نتايج بارز و عمدۀ بررسي نقش اسماء الهي در وعد و وعيدهاي قرآن، آن است که: جهان بيني قرآن، يک جهان بيني خدا مرکزي است و هيچ مفهوم عمده¬اي در قرآن، جداي از مفهوم خداوند وجود ندارد،. بنابراين تمام شئون در عالم خلقت ريشه در اسماي حسنا دارد، و همه¬ي موجودات مظاهر الهي مي¬باشند و از هر جهت شأن و آيت حق¬اند. به همين دليل، وعد و وعيدهاي خداوند که از جمله افعال الهيست، ازاين امر مستثني نمي¬باشد. يافته¬ اساسي پژوهش حاضر بيانگر نتيجه ذيل است : • هر يک از اسماي الهي داراي کثرت معنايي هستند و انسانها به فراخور ظرفيت مختلفشان از اسامي الهي و وعد و وعيدهاي او به صورتهاي گوناگون بهره¬مند مي¬شوند. به عنوان مثال: ارتباط دو اسم «غفور رحيم» در مراتب مختلف انساني براي رسيدن به كمال نقش مهمي دارد. زيرا، هر كدام از آنان بهره متفاوتي از اين دو اسم دارند؛ پيامبران بهره بالاتري از اين دو اسم نسبت به ديگران دارند.(اعراف/7/23) در مرتبه بعد، مومنان و مجاهداني كه به رحمت الهي اميدوارند، خداوند نيز لغزشهاي احتمالي آنها را بخشيده و آنها را غريق رحمت و مغفرت خويش مي¬گرداند. (بقره/2/218) در مرتبه ديگر، گنه¬كاراني كه متنبه شده و به سوي خدا توبه كردند، نيز از رحمت و مغفرت او به ميزان ظرفيت خويش برخوردار مي¬شوند.(آل¬عمران/2/86-89) در مرتبه ديگر، رحمت الهي در مورد گنه¬كاراني كه در گناه خويش باقي ماندند به گونه¬اي است كه فرصت توبه براي انان باقي مانده و دچار عذاب استيصال نمي¬شوند.(کهف/18/57و58)