اثرات احتمالي دانه کنجد بر بلوغ اپیدیدیمی اسپرم موش صحرايي بالغ

اسپرم پستانداران، پس از خروج از بیضه، نیازمند مراحل تکاملی بیشتری است که بتواند قابلیت عبور از مجرای تناسلی ماده و بارور کردن تخمک را کسب کند. این مرحله بلوغ نامیده می‌شود که در اپیدیدیم صورت می‌گیرد. این تغییرات شامل کسب تحرک پیش‌رونده، تغییرات مورفولوژیک و حذف بقایای سیتوپلاسمی اسپرم می‌باشد. کنجد از گیاهان فیتواستروژن و جزء گروه لیگنان‌ها بوده و دارای اثرات استروژنیک و آنتی‌اکسیدانی می‌باشد. آنتی‌اکسیدان‌ها به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم سبب افزایش باروری می‌گردند. اغلب گیاهانی که از نظر آنتی‌اکسیدان قوی هستند، تعداد و تحرک اسپرم‌ها را افزایش و ناهنجاری‌های شکلی اسپرم را کاهش می‌دهند. هدف از این تحقیق بررسی اثرات دانه کنجد روی بلوغ اپیدیدیمی اسپرم در موش صحرایی بالغ می‌باشد. این مطالعه تجربی روی ۲۰ سر موش صحرایی نر بالغ نژاد ویستار انجام گرفت. موش‌های صحرایی به طور تصادفی به گروه کنترل (4 موش صحرایی) و تیمار (6 موش صحرایی) ۳۰ روز و کنترل (4 موش صحرایی) و تیمار (6 موش صحرایی) ۶۰ روز تقسیم‌بندی شدند. حیوانات گروه کنترل، جیره معمولی و گروه تیمار ۷۰ درصد جیره معمولی و ۳۰ درصد دانه کنجد مصرف کردند. در پایان دوره، موش‌های صحرایی بیهوش شده و خون‌گیری انجام شد. پس از اندازه‌گیری وزن بدن، بیضه و اپیدیدیم راست و چپ، هر کدام از اپیدیدیم‌ها به سه بخش سر، بدنه و دم تقسیم شدند. هر قطعه به محلول تیرود منتقل و ارزیابی تحرک، مورفولوژی، تعیین وجود بقایای سیتوپلاسمی و غلظت اسپرم انجام شد. میزان هورمون‌های استروژن و تستوسترون خون آن‌ها از طریق روش الایزا اندازه گیری شد. نتایج حاصله از مطالعه حاضر نشان داد که وزن بدن، وزن بیضه چپ و راست، وزن اپیدیدیم راست در گروه تیمار 60 روز نسبت به گروه کنترل 60 روز و تیمار 30 روز افزایش معنی‌داری داشت. درصد اسپرم‌های با تحرک پیش‌رونده نواحی سر، بدنه و دم اپیدیدیم گروه تیمار 60 روز نسبت به گروه کنترل 60 روز و تیمار 30 روز افزایش معنی‌داری نشان داد. درصد مورفولوژی طبیعی اسپرم نواحی بدنه و دم اپیدیدیم در گروه تیمار 60 روز نسبت به گروه کنترل 60 روز افزایش معنی‌داری داشت. میزان غلظت تام اسپرم نواحی سر و دم اپیدیدیم در هر دو گروه تیمار نسبت به گروه‌های کنترل افزایش قابل توجهی داشت. میزان غلظت تستوسترون در گروه تیمار 60 روز نسبت به گروه کنترل 60 روز و تیمار 30 روز افزایش معنی‌داری داشت. بر اساس پژوهش حاضر، مصرف دانه کنجد به مدت 60 روز موجب بهبود روند بلوغ اپیدیدیمی اسپرم و برخی شاخص‌های تولیدمثلی می‌شود و پتانسیل باروری را در جنس نر افزایش می‌دهد. احتمالاً این اثرات به دلیل خاصیت آنتی‌اکسیدانی دانه کنجد است.