تأثیر مکمل لیکوپن بر روی پارامترهای کیفیت اسپرم، استرس اکسیداتیو مایع سمینال، افسردگی، اضطراب، استرس و کیفیت زندگی در مردان نابارور مبتلا به الیگواسپرمی در اصفهان در سال 1397

مقدمه: ناباروری ازجمله اختلالاتی است که شیوع آن در حال افزایش می باشد و با عوامل مختلفی ازجمله آلودگی‌های محیطی، فلزات سنگین، سوءتغذیه و مصرف ناکافی مواد مغذی، تغییر سبک زندگی، دریافت نامناسب، افسردگی، اضطراب، سیگار و غیره در ارتباط است. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که گونه‌های فعال اکسیژن (ROS) هم می‌تواند با ایجاد التهاب نقش مؤثری در ناباروری داشته باشد. لیکوپن ازجمله کاروتنوئیدهای آروماتیک محلول در چربی است که به فراوانی در گوجه‌فرنگی و فرآورده‌های آن یافت می‌شود و نقش مهمی در برابر رادیکال‌های آزاد ایفا می‌کند و به دلیل خاصیت آنتی‌اکسیدانی قوی‌ای که دارد می‌تواند از طریق پیشگیری از پر اکسیداسیون لیپیدی، از بروز بیماری‌های مزمن پیشگیری کرده و بر کیفیت اسپرم و DNA اسپرم تأثیر داشته باشد. ازاین‌رو هدف مطالعه حاضر بررسی اثرات مکمل لیکوپن بر روی تعداد، غلظت، حرکت اسپرم‌ها، استرس اکسیداتیو و همین‌طور کیفیت زندگی، شدت افسردگی، اضطراب و استرس در افراد نابارور می باشد. مواد و روش: این کارآزمایی بالینی دو سو کور بر روی 44 مرد نابارو مبتلا به الیگواسپرمی که به‌صورت تصادفی به دو گروه تقسیم شدند که یک گروه 25 میلی‌گرم مکمل لیکوپن و گروه دیگر 25 میلی‌گرم پلاسبو به مدت 12 هفته دریافت کردند انجام گرفت. شاخص‌های آنتروپومتریک، دریافت غذایی، فعالیت فیزیکی، اسپرماتوگرام، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی (TAC)، مالون دی آلدئید (MDA)، گلوتاتیون پراکسیداز (Gpx)، افسردگی، اضطراب، استرس و کیفیت زندگی آنها در ابتدا و انتهای مطالعه اندازه‌گیری و ثبت شد. برای آنالیز داده‌ها از آزمون Independent t-test برای مقایسه تغییرات بین دو گروه و Paired t-test برای مقایسه متغیرها در ابتدا و انتها در هر گروه استفاده شد. همچنین برای تعدیل مخدوشگرها از آزمون MANCOVA استفاده شد. سطح معناداری 05/0>P-value در نظر گرفته شد. یافته‌ها: در پایان مطالعه 38 نفر(17 نفر در گروه لیکوپن و 19 نفر در گروه پلاسبو) مطالعه را به اتمام رساندند.تغییر معناداری در ابتدا و انتهای مطالعه در متغیرهای دموگرافیک و تن‌سنجی در دو گروه مشاهده نشد. میانگین انرژی، کربوهیدرات، چربی، ویتامین B12 و آهن که در انتها معنادار بودند، دیگر ریزمغذی‌ها در انتهای مطالعه تغییر معناداری نداشتند. همچنین در پایان افزایش معناداری در تعداد و غلظت اسپرم گروه لیکوپن در مقایسه با گروه کنترل دیده شد (05/0>P-value). با آنالیز درون‌گروهی هم افزایش معنادار در حجم، تعداد، غلظت و حرکت کل، حرکت Non-progressive و عدم حرکت در انتهای مطالعه نسبت به ابتدا، درگروه لیکوپن مشاهده شد (05/0>P-value). سطح TAC در گروه لیکوپن در مقایسه با گروه پلاسبو افزایش معناداری نشان داد که این افزایش در گروه لیکوپن در ابتدا و انتهای مطالعه هم معنادار بود (05/0>P-value). تغییرات امتیاز افسردگی، اضطراب و استرس در دو گروه معنادار نبود، اما تغییرات درون‌گروهی افسردگی در هر دو گروه لیکوپن و هم در گروه پلاسبو معنادار بود (05/0>P-value). همچنین تغییرات درون‌گروهی در مورد هیچ‌یک از حیطه‌های کیفیت زندگی تغییر معناداری نشان نداد. نتیجه‌گیری: طبق یافته‌های حاصل از این مطالعه، مکمل لیکوپن می‌تواند در بهبود پارامترهای اسپرمی، استرس اکسیداتیو، افسردگی، اضطراب، استرس و کیفیت زندگی نقش مؤثری داشته باشد، تائید یافته‌های این پژوهش به مطالعات بیشتری در این زمینه نیازمند است. کلیدواژه‌ها: ناباروری، ناباروری مردان، لیکوپن، اسپرماتوگرام، استرس اکسیداتیو، افسردگی، اضطراب، استرس و کیفیت زندگی