بررسی تأثیرگذاری سود عملیاتی، جریان نقد عملیاتی و وابستگی بدهی بر مدیریت سود تعهدی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

سود گزارش شده‌ی شرکت‌ها به عنوان یکی از معیارهای مهم تصمیم گیری و از مهمترین معیارهای ارزیابی عملکرد و تعیین ارزش بنگاه اقتصادی تلقی می‌شود، که همواره مورد استفاده‌ی طیف وسیعی از استفاده کنندگان نظیر سهامداران، سرمایه گذاران، کارگزاران بورس و ... قرار می‌گیرد. از آنجایی که محاسبه‌ی سود بنگاه اقتصادی متأثر از روش‌های برآوردی حسابداری بوده و تهیه‌ی صورت‌های مالی بر عهده‌ی مدیریت واحد تجاری می‌باشد، ممکن است بنا به دلایل مختلف، مدیریت اقدام به مدیریت سود نماید. بیشتر محققان حسابداری معتقدند که مدیریت سود نوعی دستکاری صورت‌های مالی است و مستلزم انتخاب روش‌های حسابداری و یا قواعد گزارشگری در چارچوب الگوی خاصی است که سبب می‌شود انحراف سودهای گزارش شده کاهش یابد. از جمله انگیزه¬هایی که موجب مدیریت سود می‌شود می‌توان به تأثیر بر قیمت سهام، افزایش حقوق و مزایای مدیریت و جلوگیری از نقض قراردادهای وام اشاره کرد. اکثر این انگیزه‌ها به منافع آنی مانند پاداش، یا به جلوگیری از زیان آنی مانند افت قیمت سهام مربوط می‌شود. يكي از روش¬هاي مديريت سود، مديريت حسابداري سود است كه از طريق دستكاري اقلام تعهدي انجام شده و وسيله¬اي براي تغيير آرايش حساب‌ها مي باشد. بررسی ادبیات مرتبط با مدیریت سود، بیانگر تلاش محققین در فهم این مطلب است که چرا مدیران به دنبال دستکاری سود هستند و چگونه سود را مدیریت می‌کنند. پاسخ به این سوالات، بخش اعظمی از تحقیقات تجربی را در حوزه حسابداری و گزارشگری مالی به خود اختصاص داده است. مدیریت سود، عملکرد واقعی شرکت¬ها را مبهم می¬کند و توانایی سهامداران را برای اخذ تصمیمات آگاهانه تقلیل می¬دهد، لذا می‌توان مدیریت سود را یک هزینه نمایندگی دید. بنابراین کنترل و کاهش مدیریت سود موضوعیت وچه بسا ضرورت دارد. در این تحقیق به منظور بررسی وجود مدیریت سود در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از رابطه بین وجه نقد عملیاتی، سود عملیاتی و وابستگی به بدهی بر مدیریت سود تعهدی استفاده شده است. در این راستا بر طبق مدل کوتاری(2005) برای اندازه گیری مدیریت سود تعهدی عمل شده است. در این پژوهش برای آزمون فرضیه¬ها، تعداد 140 شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال‌های 1390 الی 1395 به روش حذفی سیستماتیک انتخاب گردید. گردآوری و محاسبه داده¬های پژوهش با مراجعه به صورت‌های مالی شرکت‌ها و نرم افزار ره آورد نوین در صفحات گسترده اکسل مورد محاسبه قرار گرفت و سپس فرضیه¬ها، با استفاده از نرم افزار آماری Eviews به روش تحلیل رگرسیون داده¬های ترکیبی مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج آزمون معناداری ضرایب بر اساس تخمین الگوهای رگرسیونی، به طور خلاصه حاکی از وجود ارتباط معکوس و معنی دار بین سود عملیاتی و مدیریت سود تعهدی، ارتباط معکوس و معنی دار بین سطح وابستگی به بدهی و مدیریت سود تعهدی و عدم وجود ارتباط معنی دار بین جریان نقد عملیاتی و مدیریت سود تعهدی می‌باشد. بنابراین يافته¬ها، مديريت سود در شركت¬هاي بورسي را اثبات مي¬كند. کلمات کلیدی: سود عملیاتی، جریان نقد عملیاتی، وابستگی به بدهی ، مدیریت سود تعهدی، بورس اوراق بهادار