ارائه مدل توسعه تاب‏ آوری سازمان در محیط ‏نهادی ضعیف و کم ‏ظرفیت، مورد مطالعه: صنایع منتخب

تاب‌آوری سازمانی مفهومی است که دو دهه اخیر موردتوجه اندیشمندان قرارگرفته است. تاب‏آوری نوعی رفتار سازمانی است که ازطریق تقویت قابلیت‏های تبدیل تهدیدها به فرصت‏ها و اقدامات نوآور زمینه پاسخ به بحران‏ها و چالش‏های محیطی را فراهم می‏نماید. ازآنجاکه پژوهش‌های پیشین بیشتر بر چیستی و چرايی حوزه‌های مختلف تاب‌آوری متمرکز بوده‌اند، هدف این پژوهش ارائه الگوی کاربردی، برای پاسخ به این سؤال است که چگونه می‌توان هنگامی‏که درک سازمان از وضعیت محیط (شامل کیفیت نهادی و ‏ظرفیت محیطی درک‏شده) ضعیف است، سطح کلی تاب‌آوری سازمان را براساس ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های مهم آن تغییر داد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و روش تحقیق آن آمیخته متوالی اکتشافی است. در بخش کیفی از نظریه برخاسته از داده‏ها با رویکرد گلیزری و تکنیک مصاحبه عمیق هدفمند برای جمع‏آوری داده‏ها استفاده و بخش کمی پژوهش با استراتژی مدل‏سازی معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزیی با رویکرد PLS انجام شد. یافته‌های حاصل از تحلیل تجربه زیسته 10 کارآفرین تثبیت‌شده با تجربۀ تاب‌آوری و دو پژوهشگر کارآفرینی با تجربۀ مرشدی کسب‌وکار در بخش کیفی و تحلیل پرسشنامه محقق‏ساخت آزمون‏شده کمی در 120 شرکت زیرمجموعه شرکت سرمایه‏گذاری تامین اجتماعی (شستا)، منجر به مدلی روا و پایا با 7 بعد، 20 مولفه و 73 شاخص گردید که نشان می‌دهد تغییر مثبت در توان تاب‏آوری سازمان را می‏توان با رویکرد نظریه عمومی سیستم‏ها در قالب جریان‏های تاب‏آوری شناختی، تاب‏آوری عاطفی-ارزشی، انتخاب راهبرد تاب‏آوری «پیشگام»، یکپارچه‏سازی این جربان‏ها در جعبه سیاه تاب‏آوری و متعاقب آن رخداد کنش تاب‏آوری رفتاری، اخذ بازخورد سیستمی و در نهایت بهبود سه عملکرد کارکنان، مالی و بازاریابی سازمان تبیین نمود. براساس یافته‌های پژوهش پیشنهاد تشکیل مرکز رصد بحران، تربیت چریک‏های فرهنگی، بازآفرینی مدل کسب‏و‏کار براساس آموخته‏های تاب‏آوری، حرفه‏ای گری، تدوین مثلث برنامه‏ریزی پویش بحران، استقرار نظام مدیریت ریسک و حسابرسی داخلی و چند پیشنهاد کاربردی دیگر ارایه شد.