حقوق سیاسی ملت از منظر اسلام و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

از مهم‌ترین اولویت‌های انقلاب اسلامی ایران، تأمین و تأدیه حقوق ملت؛ به ویژه حقوق سیاسی مردم بود که توسط رژیم‌های سلطنتی که یکی پس از دیگری بر ایران حکومت کرده بودند، تضییع شده است. گرچه مطالبه‌ی حقوق ملت و از جمله‌ی آن؛ حقوق سیاسی، در دوران مبارزات ملت ایران، وجهه‌ی سیاسی داشت؛ اما در عین حال، مستند به این نگاه دینی بود که شریعت اسلام، تأمین و تأدیه‌ی حقوق ملت را واجب شمرده است. پیدایش انقلاب اسلامی ایران، دریچه‌ی جدیدی را در اندیشه‌ی سیاسی معاصر گشود و موجب تحـول در حوزه‌ی علـوم سیاسی و علوم اجتـماعی گردیـد؛ زیرا ایـن انقلاب در تعاریـف، نظریه‌پردازی‌ها، ماهیت و دستاوردها، در مقایسه با دیگر انقلاب‌های قرن بیستم، متفاوت ارزیابی می‌شود. رساله‌ی حاضر، به این مسئله اساسی پرداخته است که حقوق سیاسی ملت؛ با اتکای بر الگوی اندیشه‌ی ناب اسلامی و مبتنی بر مذهب شیعه (قرآن و سنت معصومین (ع)، چگونه قابل تبیین و تفسیر است و آیا مؤلفه‌های حقوق سیاسی ملت، در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، منطبق با آموزه‌های مزبور مورد توجه قرار گرفته است. در عین حال مفهوم حقوق سیاسی ملت و مؤلفه‌های آن؛ از منظر آموزه‌های حقوقی و سیاسی در غرب معاصر و گفتمان‌های سیاسی متمایل به آن در داخل کشور، از جهت وجوه تشابه و افتراق با آموزه‌های اسلامی و رویکرد قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مورد توجه، نقد و بررسی قرار گرفته است. استخراج، کشف و تبیین موضع شریعت اسلام و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در زمینه‌ی حقوق سیاسی مردم، اهداف کلی و بررسی نسبت میان رویکرد قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، به حقوق سیاسی مردم، با آموزه‌های اسلام و به ویژه مذهب تشیع در این زمینه، از جهت اشتراک و یا افتراق، هم‌چنین نسبت میان آموزه‌های شریعت اسلام، با آموزه‌های حقوقی و سیاسی در غرب معاصر و گفتمان‌های سیاسی متمایل به آن در داخل کشور، هم‌چنین بررسی‌های تطبیقی موضع قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در مقایسه با مواضع برخی از قوانین اساسی دیگر کشورها، در این موضوع، اهداف جزئی این مطالعه را تشکیل می‌دهد. این پژوهش که بنیادی و کاربردی است، از روش مطالعه‌ی توصیفی و تحلیلی سود می‌برد. واژه‌های کلیدی: حقوق سیاسی، اسلام، ملت، قانون اساسی، حکومت، جمهوری اسلامی ایران.