مطالعه مقایسه ای رابطه مجاورت با مسیر عبور عشایرو عوامل محیطی بر وقوع بیماری لیشمانیوز پوستی در استان کهگیلویه و بویراحمد

مقدمه : بیماري لیشمانیوز از جمله بیماریهاي مهم مشترك بین انسان و حیوان است و عامل بیماري توسط گونه هاي مختلف پشه خاکی منتقل می گردد . اين پشه در زير برگ ها در جنگل، غارها و شكاف ديوارها زندگي مي كند و بر روي بدن جوندگان كوچك وجود دارد. .لیشمانیوز پوستی به عنوان یک مشکل بهداشتی در بسیاري از نقاط ایران مطرح می باشد و علاوه بر تاثيري كه برزيبايي افراد دارد، سبب ميزان قابل توجهي ناتواني (morbidity) شده و منجر به زيان هاي اقتصادي بسياري نيزمي شود امروزه به منظور شناسايي فاكتورهاي خطر بيماريهاي منتقله از طريق ناقلين و دسته بندي آنها و همچنين پيش بيني توزيع اين بيماريها؛ ازبررسي تاثير فاكتورهاي اكولوژيك و محيطي بر عوامل ايجاد كننده بيماريها از سيستم هاي سنجش از دور (RS (remote sensing و استفاده GIS (geographical information system)سيستم هاي اطلاعاتي جغرافيايي مي شود و هدف از اين مطالعه، مقایسه ای رابطه مجاورت با مسیر عبور عشایر و عوامل محیطی بر وقوع بیماری لیشمانیوز پوستی در استان کهگیلویه وبویراحمد با استفاده از سيستم هاي اطلاعات جغرافيايي بود . مواد و روش كار : آدرس محل سكونت 470 بيمار مبتلا به ليشمانيوز پوستي از مراكز بهداشت استان جمع آوري شد و براي اطلاع از صحت اطلاعات و آدرس ها بخصوص بيماراني كه از شهرها گزارش شده بودند، شماره تلفن بيماران از فايل هاي بهداشتي آنان تهيه و با اكثريت آنها تماس گرفته شد. تأثير فاكتورهاي جغرافيايي، آب وهوايي و محيطي استان شامل : شيب، ارتفاع، پوشش گياهي، ميانگين بارندگي ساليانه، ميانگين ساليانه دما، ميانگين ساليانه حداقل دما و ميانگين ساليانه حداكثردما و نيز مجاورت با مسیر عبور عشایر ، بر وقوع بيماري پس از تهيه و ساخت لايه هاي اي، مورد بررسي و تجزيه و تحليل با نرم GIS (geographic information systems) افزار Arcmap قرار گرفتند. در نهايت آناليز آماري داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 19 و متدهاي logestic regression و Chi-Square انجام گرفت. يافته ها: طبق یا فته های حاصل از این پژوهش در مدل uni variate logistic regression رابطه قوي ومستقيمي بين حضور در محدوده 5 كيلومتري و 2کیلومتری مجاورت با مسیر عبور عشایر و بيماري ديده شد بطوریکه حضور در نقاط بافر 5 كيلومتري بیش از 2 برابر حضور در نقاط بافر 2 كيلومتر1.96برابرشانس وقوع بیماری را افزایش می دهد فاكتورهاي جغرافيايي و آب و هوايي، و تاثير هر فاكتور به تنهايي و مستقل از حضوربافرها ، بين شيب (slope) و ارتفاع (DEM) و بارندگی با وقوع بيماري رابطه معكوس وجود داشت. در بحث پوشش گیاهی نيز بيشترين موارد بيماري در مزارع ديم( (dry farmsو آبی مشاهده شدند.. بعلاوه بین فاكتورهای نور و تغییرات دمایی و احتمال وقوع بيماري رابطه مستقيمي ديده شد. همچنین فاكتور های رطوبت و جهت شیب اثری بر وقوع بیماری نداشتند. بحث و نتيجه گيري: يافته هاي اين مطالعه نشان داد كه با استفاده از داده هاي بهداشتي، و جفرافيايي و تحت مديريت سيستم هاي اطلاعات جغرافيايي مي توانيم نقشه هاي خطر بيماري را ترسيم كنيم و تاثير فاكتورهاي مختلف را با كمك مدل هاي GIS و آماري مشخص كنيم. با كمك اين نتايج مي توان كيفيت برنامه هاي كنترل بيماري رابه طور موثري ارتقا بخشيد. اين مطالعه نشان داد كه نواحي با شيب و ارتفاع كم بوده و همچنين نواحي كه در مناطق مسكوني، مزارع ديم و آبی بودند، مناطق خطر بوده و مي بايست برنامه هاي كنترلي در اين مناطق متمركز شوند. استفاده از نتايج مستقيم اين مطالعه منجر به صرفه جويي قابل توجهي در هزينه هاي بهداشتي درماني و كنترلي در استان و منطقه جنوب غرب كشور شده و در كنترل هرگونه اپيدمي احتمالي در آينده به شدت كاربردي خواهد بود