تحلیل اثزبخشی برنامه های آموزشی ایمنی و بهداشت حرفه ای کشاورزی ( مطالعه کشاورزان شهرستان ماهیدشت)

در پژوهش حاضر به بررسی تحلیل اثر¬بخشی برنامه¬های ایمنی و بهداشت حرفه¬ای کشاورزی پرداخته شد؛ این پژوهش از جهت نوع، کاربردی و از لحاظ روش با توجه به ماهیت کار و اهداف مورد نظر غیر¬آزمایشی (پیمایشی) و آزمایشی (تجربی حقیقی) می¬باشد. طرح تحقیق حاضر جهت تحلیل اثر¬بخشی برنامه¬های آموزشی ایمنی و بهداشت حرفه¬ای کشاورزی، طرح آزمودن مقدماتی و نهایی با گروه شاهد و استفاده از گزینش تصادفی بوده که جزء طرح-های تجربی حقیقی محسوب می¬گردد. جامعه آماری این پژوهش کشاورزان شهر¬ستان ماهیدشت تحت پوشش خانه بهداشت روستای ریزه¬وند (213 خانوار) که حجم نمونه با توجه به جدول مورگان 140 خانوار تعیین گردید که به روش نمونه¬گیری تصادفی ساده انتخاب شدند؛ جمع¬آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه صورت گرفت و روائی ابزار تحقیق توسط برخی از اساتید ( راهنما و مشاور) و کارشناسان بهداشت حرفه¬ای و متخصص طب کار مورد تأیید قرار گرفت و پس از در نظر گرفتن نظرات آنان، پرسشنامه نهایی تنظیم و جهت سنجش پایایی پرسشنامه از مطالعه راهنما استفاده گردید و برای این منظور 30 خانوار از افراد جامعه آماری که در مرحله نمونه گیری محسوب نگردیدند، مورد نظر قرار گرفت. پس از جمع¬آوری پرسشنامه¬ها و استخراج داده¬ها، ضریب آلفای کرونباخ برای قسمت¬های مختلف پرسشنامه که شامل نگرش 77 ¬صدم، اعتماد به نفس 37 صدم، ویژگی¬های اجتماعی 71 صدم، مراقبت¬های بهداشتی هنگام سم¬پاشی 75 صدم و چالش افراد در زمینه رعایت مسائل ایمنی و بهداشت حرفه¬ای 81 صدم به¬دست آمد. نتایج آزمون¬های هم¬بستگی نشان داد که بین دانش افرادی که صرفاً کشاورزی داشتند و پایگاه اجتماعی، نگرش، مدت زمان کار روزانه، مدت آموزش، رضایت از کار و وضعیت اقتصادی رابطه مثبت و معنی¬داری وجود داشت، بین رفتار¬ آنان و پایگاه اجتماعی، نگرش نسبت به بهداشت حرفه¬ای کشاورزی، مدت زمان کار روزانه، رضایت، وضعیت اقتصادی و ریسک¬پذیری رابطه مثبت و معنی¬داری وجود داشت و بین دانش افرادی که کشاورزی و دامپروری به¬صورت توأم داشتند و نگرش، پایگاه اجتماعی و وضعیت اقتصادی رابطه معنی¬داری وجود داشت و نیز بین رفتار آنان و پایگاه اجتماعی، وضعیت اقتصادی و ریسک¬پذیری رابطه معنی¬داری وجود داشت. در بررسی چالش¬های کشاورزان در زمینه ایمنی و بهداشت حرفه¬ای کشاورزی نشان داد که سه چالش، قیمت بالای وسایل حفاظتی، نهادینه نشدن فرهنگ استفاده از وسایل حفاظتی در منطقه و عدم دریافت آموزش کافی در رابطه با استفاده از وسایل حفاظتی به ترتیب مهم¬ترین چالش کشاورزان در زمینه رعایت مسائل ایمنی و بهداشت حرفه¬ای کشاورزی بود. نتایج تحلیل عاملی نشان می¬دهد که به ترتیب عامل آموزشی، عامل اقتصادی، عامل فردی، عامل نوع طراحی تجهزات و وسایل حفاظتی و عامل اجتماعی بیشترین سهم را از دیدگاه نمونه آماری در تبیین عوامل مؤثر بر چالش دارند که در کل 694/67 درصد از تغییر¬پذیری (واریانس) متغیر¬ها را توضیح می¬دهد. نتایج اثر¬بخشی دوره¬های آموزشی ایمنی و بهداشت حرفه¬ای کشاورزی نیز نشان داد که تفاوت نمرات گروه آزمایش و گواه قبل از دوره در حد 95¬درصد معنی¬دار و بعد از دوره تا 99¬درصد معنی¬دار شده بود، مقدار سطح اثر به¬کار رفته قبل و بعد از دوره آموزشی به ترتیب 46/0 و 35/6 بود که بیانگر این¬ است که فاصله بین نمرات گروه آزمایش و گروه گواه بعد از دوره بسیار بیشتر از قبل دوره شده است که حاکی از تأثیر آموزش بر افراد گروه آزمایش می¬باشد.