بررسی تنوع ژنتیکی و برآورد توارث پذیری تحمل به خشکی در لاین های والدی و هیبریدهای چغندرقند

هدف: در این تحقیق، تنوع ژنتیکی و توارث¬پذیری برخی صفات کمی و کیفی مرتبط با تحمل به خشکی در لاین¬های والدی و هیبریدهای مختلف چغندرقند مورد ارزیابی قرار گرفتند. مواد و روش¬ها: به منظور بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ¬های مختلف چغندرقند، تعداد 30 لاین به همراه سه شاهد و جمعیت اصلاحی اولیه و 57 هیبرید همراه با هفت شاهد در سال 1395 و 16 ژنوتیپ انتخابی از هیبریدهای مورد مطالعه سال اول به همراه چهار شاهد در سال 1396 تحت شرایط بدون تنش و تنش خشکی در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی با چهار تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته‌ها: نتایج حاصل از تجزیه مرکب نشان داد که بین ژنوتیپ¬ها و دو محیط مورد بررسی (بدون تنش و تنش خشکی) از نظر اکثر صفات تفاوت معنی¬¬داری وجود داشت. مقایسه میانگین ژنوتیپ¬ها نشان داد در سال اول هیبرید (7112*KWS)*S1–73 و لاین S1–3و در سال دوم هیبرید (7112*KWS)*S1–15 جزء ژنوتیپ¬های برتر از لحاظ عملکرد ریشه و عملکرد قند بودند و به عنوان ژنوتیپ¬های مناسب شناسایی شدند. بر اساس نتایج محاسبه ضرایب همبستگی، تجزیه رگرسیون و تجزیه علیت صفات، دو صفت عملکرد قند ناخالص و ضریب استحصال شکر در هر دو سال به عنوان تأثیرگذارترین صفات بر عملکرد قند خالص شناسایی شدند. ارزیابی ژنوتیپ¬ها بر اساس شاخص¬های تحمل به خشکی حاکی از آن بود که هیبرید (7112*KWS)*S1–15 از مقادیر MP (بهره¬وری متوسط)، GMP (میانگین هندسی بهره¬وری)، STI (تحمل به تنش)، BTI (تحمل چغندرقند) بالا و مقادیر SSI (حساسیت به تنش) و TOL(تحمل) پایینی برخوردار بود که نشان¬دهنده تحمل ژنوتیپ مذکور به خشکی در مقایسه با دیگر ژنوتیپ¬ها بود. تجزیه خوشه¬ای ژنوتیپ¬های مورد بررسی در مجموع دو سال ژنوتیپ¬ها را به دو گروه مجزا تقسیم نمود که در هر شرایط (تنش و بدون تنش)، گروه¬ها دارای ویژگی-های منحصر به خود بودند. در مطالعه حاضر مقدار وراثت¬پذیری عمومی برای صفات عملکرد ریشه، عملکرد قند ناخالص و عملکرد قند خالص در هر دو شرایط در سال اول در محدوده 60 تا 93 درصد و در سال دوم بین 23 تا 41 درصد برآورد شد. بیشترین میزان هتروزیس نسبت به والد مادری و جمعیت اصلاحی اولیه در هیبرید (7112* KWS)*S1-73 برای صفات عملکرد ریشه، عملکرد قند ناخالص و عملکرد قند خالص بدست آمد. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج مطالعه حاضر انتخاب ژنوتیپ¬ها بر اساس صفات عملکرد قند خالص و عملکرد ریشه به علت تنوع ژنتیکی و وراثت¬پذیری بالا می¬تواند ما را در دستیابی به ژنوتیپ¬های پر محصول کمک نماید. همچنین بر اساس کلیه شاخص¬های مورد بررسی، هیبریدهای (7112*KWS)*S1–73 و (7112*KWS)*S1–15 به عنوان هیبرید¬های متحمل به خشکی شناسایی و معرفی شدند.