ارزیابی و تحلیل عوامل موثر بر قاچاق چوب و زغال در جوامع محلی شهرستان ایلام و هلیلان

قاچاق چوب‌های هیزمی و تهیه ذغال یکی از فعالیت‌هایی است که حدود 30 درصد از ساکنان مناطق روستایی ایلام و هلیلان در کنار فعالیت‌های کشاورزی و دامداری به آن مشغول هستند. این فعالیت‌های قاچاق چوب هیزمی و تولید ذغال از عوامل اصلی قطع درختان و تخریب جنگل در این مناطق می‌باشد. هدف از این پژوهش بررسی و ارزیابی عوامل موثر بر قاچاق چوب و زغال در جوامع محلی شهرستان ایلام و بخش هلیلان و بررسی جایگاه زغالگیری در نظام معیشتی و درآمدی روستاییان در منطقه مورد مطالعه می‌باشد. جمع‌آوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای و پرسشنامه‌ای انجام شد. در قسمت مصاحبه با برقراری ارتباط مستقیم با خانوارهای زغالگیر به بررسی نگرش و عوامل موثر بر زغالگیری پرداخته شد. برای اولویت‌بندی این عوامل از نظرات کارشناسان متخصص نیز در قالب روش تجزیه و تحلیل سلسه مراتبی (AHP) نیز استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی نشان داد که سه عامل با مقادیر ویژۀ بالاتر از 1 در مجموع 83/82 درصد از واریانس کل عامل‌ها را تبیین کردند. با توجه به نتایج تحلیل عاملی و بررسی گویه‌های (متغیرها) مربوط به هر عامل و بار عاملی آن‌ها، سه عامل اقتصادی – معیشتی، حقوقی – قانونی و عوامل فرهنگی – اجتماعی شناسایی شدند. نتایج تحلیل عاملی نشان داد که عامل اول (اقتصادی – اجتماعی) با مقدار ویژۀ 45/7 بیشترین سهم (15/62 درصد) و عامل سوم (اجتماعی – فرهنگی) با مقدار ویژۀ 15/1 کمترین سهم (63/9 درصد) را در تبین کل واریانس داشتند. نتایج تحلیل سلسله مراتبی نیز نشان داد عوامل قانونی با میانگین رتبه 285/0 کمترین تأثیر و عوامل اقتصادی- معیشتی با میانگین رتبه 379/0 بیشترین تأثیر بر قاچاق چوب و زغال در جوامع محلی شهرستان ایلام و بخش هلیلان دارند.