بررسی عوامل اقتصادی و جغرافیایی موثر بر شهرنشینی در استان¬های ایران: رویکرد اقتصادسنجی فضایی ترکیبی

شهرنشینی ثابت کرده است که یکی از ویژگی¬های اجتناب¬ناپذیر توسعه نوع بشر، بخش مهمی از مدرنیزاسیون ملی و ارتباط نزدیکی با توسعه اقتصادی دارد. در مراحل مختلف تاریخی، کشورها اشکال مختلفی از شهرنشینی را با توجه به تاثیرات مختلف سیاسی، اقتصادی، جغرافیایی و شرایط فرهنگی و سیستم¬های اجتماعی توسعه داده¬اند. مطالعات تطبیقی شهرنشینی کشورهای مختلف برای هدایتِ توسعه سالم و پایدارِ آینده شهرنشینی اهمیت دارد. با توجه به رشد سریع شهرنشینی در ایران طی سال¬های اخیر، بررسی عوامل موثر بر شهرنشینی از جنبه ¬سیاست¬گذاری در زمینه شهری مهم و ضروری است. هدف این مطالعه بررسی اثر عوامل اقتصادی و جغرافیایی موثر بر شهرنشینی در استان-های ایران طی دوره زمانی 1395-1385 با روش اقتصادسنجی فضایی ترکیبی بود. نتایج بیان¬گر وجود خودهمبستگی فضایی و همچنین تائید مدل دوربین فصایی (SDM) در برابر سایر روش¬های فضایی بود. نتایج همچنین نشان داد که ارزش افزوده بخش¬های کشاورزی، صنعت و خدمات اثرات مثبت و معنی¬داری بر نرخ شهرنشینی در هر استان و استان¬های مجاور داشته داشته است. بر اساس سایر نتایج این مطالعه، شاخص قیمت مناطق شهری و مساحت زمین-های کشاورزی در مناطق روستایی اثر منفی و معنی¬دار بر نرخ شهرنشینی داشته است. سایر نتایج این مطالعه نشان داد که نرخ بیکاری مناطق روستایی، تاثیر مثبتی بر نرخ شهرنشینی داشته است.