تحليل فضايي کالبدي- اجتماعي حاشية محورهاي ارتباطي منتهي به شهرهاي مهم (مطالعة موردي: محور اصفهان به بهارستان از پل دفاع مقدس تا تقاطع کوي راه حق)

امروزه رشد و توسعة فيزيکي سريع و پرشتاب شهرها در اراضي پيرامون شهري، سيماي حومه و حاشية شهرها را به شدت تحت تأثير قرار را داده و تحولات چشمگيري را در کيفيت کالبدي و کارکردي آن‌ها سبب شده است. مبادي و محورهاي منتهي به شهرها يکي از کانون¬هاي اصلي شکل گيري تحولات مذکور بوده که در جهت گيري گسترش فيزيکي- کالبدي شهر و تغيير ساختار فضايي- کالبدي آن به عنوان يک متغير اثر گذار نقش آفريني مي¬کنند. در حاشية محورهاي ورودي منتهي به شهرها، ساخت و سازها، محيط¬هاي مسکوني و سکونتگاه¬هاي متفاوتي شکل گرفته که به دليل عدم کنترل دقيق و برنامه ريزي مناسب، غالباً خصوصيات حاشيه نشيني را به خود گرفته و عوارض و ناهنجاري¬هاي کالبدي- اجتماعي بسياري را ايجاد کرده‌اند که در صورت الحاق به مادر شهر، آن‌ها را نيز با خود انتقال داده و بر مشکلات مادر شهر مي¬افزايند. بنابراين ساماندهي مدخل و محورهاي ورودي به شهر، گذشته از اينکه از نظر شهرسازي و برنامه-ريزي شهري چالشي بزرگ به شمار مي¬رود، به علت آسيب¬پذير بودن از نقطه¬نظر حوادث ترافيکي نيز نوعي بحراني جدي تلقي مي¬شود. پس از اجراي طرح جامع منطقه¬اي اصفهان و در پيش گرفتن سياست رشد ناپيوسته براي شهر و احداث شهر جديد بهارستان، در سال¬هاي اخير توسعة شهر اصفهان در امتداد جنوبي محور شهري- صنعتي اصفهان تغييرات خويش را نمايان نموده است و با رشد جمعيت و توسعة شهرنشيني فضاي کالبدي حاشية محور اصفهان-بهارستان دست‌خوش تغييراتي شده و شهر اصفهان در امتداد اين محور در حال توسعة فيزيکي مي¬باشد. لذا تحليل فضايي مسايل کالبدي- اجتماعي و شناخت مسايل و مشکلات آن در راستاي سامان¬دهي آن از اهميت زيادي برخوردار است. در اين پژوهش، به روش توصيفي- تحليلي به تحليل فضايي کالبدي-اجتماعي سکونتگاه¬هاي حاشية محور اصفهان- بهارستان از پل دفاع مقدس تا کوي راه حق پرداخته است. روش گردآوري اطلاعات ترکيبي از روش¬هاي پيمايشي و اسنادي- کتابخانه¬اي بوده است. تحليل داده¬ها در دو سطح توصيفي و استنباطي و به کمک نرم افزار SPSS صورت گرفته است. نتايج پژوهش حاکي از آن است که برخلاف تصور اوليه، امنيت محيط¬هاي مسکوني حاشية محور از جنبه¬هاي اجتماعي، کالبدي و طبيعي - بجز در مواردي خاص- در سطح متوسط به بالايي قرار دارد و علي¬رغم کمبود و عدم رضايت ساکنان از خدمات و امکانات شهري، به هيچ وجه مصداق مفهوم محلات حاشيه نشين به معناي خاص آن نمي¬باشند و تنها نياز به بهبود و تقويت در زمينه¬هاي خاصي به منظور جلوگيري از افت کيفيت اين سکونتگاه¬ها و جلوگيري از تبديل بعضي از آن‌ها به مناطق حاشيه نشين پيرامون شهر اصفهان در درازمدت مي¬باشد. در آخر نيز پيشنهادها و راهکارهايي به منظور بهبود وضع موجود و رفع پاره¬اي مشکلات ارايه شده است.