استخوان شناسی مقایسه ای گونه های نازک ماهی ایران

اعضای جنس کپورماهیان پوزه¬دار بسیار شبیه به یکدیگر هستند که یک عامل محدودکننده برای شناسایی گونه¬های این جنس و مطالعه روابط خویشاوندی این جنس می¬باشد. اطلاعات سیستماتیک کمی از آن¬ها در دسترس است و جداسازی آن¬ها اغلب بر اساس صفات نامطمئن انجام گرفته و گاهی نیز این مهم غیرممکن می¬گردد. مقایسه ساختارهای ریختی، یک عنصر کلیدي در زیست¬شناسی تکاملی است که هم در آرایه¬شناسی و هم در درك تنوع موجودات کاربرد دارد. این تحقیق با هدف شناسایی ویژگی‌های استخوانی شاخص، به بررسی و مطالعه گونه¬های جنس Chondrostoma پرداخته است؛ هشت جمعیت از جنس مذکور از حوضه¬های آبریز اصفهان، تیگره، بوشهر، فارس و خزر جمع¬آوری و به آزمایشگاه منتقل گردید. نمونه¬ها پس از شفاف-سازی و رنگ¬آمیزی با آلسیان¬بلو و آلیزارین¬رد، به کمک استریومیکروسکوپ و دوربین دیجیتال عکس¬برداری شدند. زایده بالارونده میانی- جانبی در استخوان فکی در Chondrostoma regium تقریباً مسطح و به سمت چپ نوک¬تیز، در Chondrostoma cyri گرد یا هلالی و در Chondrostoma orientale تقریباً مسطح است. قسمت پشتی استخوان مفصلی در فک زیرین C. regium تقریباً صاف ولی در C. cyri و C. orientale محدب است. لبه بالایی سرپوش آبششی در محل اتصال به لامی¬فکی در C. regium نوک¬تیز، در C. cyri گرد و در C. orientale کمی نوک¬تیز (مابین دو حالت قبل) است. زایده پشتی شاخی¬آبششی در انتهای دندان حلقی در C. regium نوک¬تیز، در C. cyri گرد و در C. orientale مابین دو حالت قبل است. زایده کمان عصبی اولیه در استخوان باله دمی در C. regium کوتاه و تقریباً نوک¬تیز یا کند، در C. cyri بلند و پهن و در C. orientale تقریباً بلند و کاملاً نوک¬تیز است. زایده حلقی¬خلفی در استخوان جمجمه عصبی در C. regium در قسمت میانی باریک و در انتها کمی پهن و نوک¬تیز، در C. cyri از ابتدا تا انتها تقریباً به صورت یک¬پارچه پهن و در انتها کند و در C. orientale از ابتدا تا انتها به پهنای آن افزوده شده و در انتها مسطح است. استخوان پایه¬لامی در استخوان کمان لامی در C. regium پهن و کوتاه، در C. cyri باریک و کشیده و در C. orientale باریک و کوتاه می¬باشد. همچنین ساختار اسکلتی این جنس تفاوت¬هایی را در فرم استخوان¬هاي فکی و پیش¬فکی، مربعی، ساده، پراپروانه¬اي، قاعده¬اي پس¬سري و دم¬لامی با دیگر کپورماهیان نشان داد که این موارد می¬توانند به عنوان ویژگی¬هاي استخوان¬شناسی قابل تشخیص گونه¬های این جنس در نظرگرفته شوند.