مدل سازی انتخاب فرآیند مناسب به هنگام اختلال در برنامه ی پروازی شرکت های هواپیمایی با استفاده از یک سیستم خبره، مبتنی بر تصمیم گیری چند معیاره فازی

در سال های اخیر نگرشی مبتنی بر سیستمی نمودن فرآیند ها و کاهش نیاز به حضور نیروی انسانی خبره در صنایع مختلف به وجود آمده است. این موضوع در صنایعی مانند صنعت هوانوردی به دلیل حساسیت های مختص این صنایع یکی از چالش های پیش رو است. صنعت هوانوردی یکی از صنایعی است که به نسبت عمر کوتاه خود، روند رو به رشدی را در کشورهای مختلف در پیش گرفته است. این پژوهش به یکی از مشکلات مهم در روند عملیات در صنعت هوانوردی، تحت عنوان مدیریت تصمیم گیری به هنگام اختلال در برنامه ی پروازی می پردازد. اختلال در برنامه ی پروازی اتفاقی انکارناپذیر و کاهش دهنده ی رضایت مسافرین و سود دهی شرکت های هواپیمای است؛ به همین سبب نوع تصمیم اتخاذ شده توسط شرکت های هواپیمایی در هنگام اختلال در برنامه ی پروازی اهمیت مضاعف می یابد؛ از طرفی به دلیل تعدد علل اختلال در برنامه ی پروازی و تصمیم های پیش رو از یک طرف و شرایط زمانی، محیطی شرکت های هواپیمایی، اتخاذ تصمیم در چنین شرایطی دشوار بوده و مستلزم وجود کارشناسان خبره می باشد. به همین سبب، این پژوهش می کوشد تا با استفاده از روشی مبتنی بر تصمیم گیری چند معیاره ی فازی مدلی خبره را برای تصمیم گیری در هنگام اختلال در برنامه ی پروازی ارائه دهد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی – پیمایشی بوده و جامعه ی آماری آن خبرگان صنعت هوانوردی می باشد. با توجه به جدول مورگان تعداد 250 نفر از متخصصان برای پاسخ گویی به پرسش نامه ی نظرسنجی و مقایسه ای به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. ابزارهای جمع آوری داده ها پرسش نامه، مصاحبه و مشاهده می باشد. داده های به دست آمده از فرم های نظرسنجی باز به عنوان معیارهای اختلال در برنامه پروازی و تصمیم های پیش رو، تحت عنوان فرم های مقایسه ای در اختیار خبرگان قرار گرفته و با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه ای فازی و با کمک روش توسعه ای چانگ مورد تحلیل و رفع ابهام قرار گرفته است. خروجی این بخش بار دیگر به عنوان فرم نظرسنجی مقایسه ای در اختیار خبرگان قرار گرفته و نتایج مقایسات وارد زیر سیستم خبره ی اول قرار گرفته است. نتایج به دست آمده از این بخش به عنوان فرم نظرسنجی مقایسه ای در اختیار خبرگان قرار گرفته و نتایج مقایسات وارد زیر سیستم خبره ی دوم قرار گرفته است. خروجی زیر سیستم خبره ی دوم تصمیم پیشنهادی مدل برای اتخاذ در هنگام اختلال در برنامه ی پروازی متناسب با عوامل اختلال و دیگر شرایط است. نتایج پژوهش در بخش شناخت عوامل اختلال در برنامه ی پروازی و تصمیم های پیش رو نشان می دهد، مهم ترین عوامل اختلال در برنامه ی پروازی، تاخیر ورود و نقص فنی ناوگان و مهم ترین تصمیم های پیش رو، اعلام تاخیر و اعلام لغو می باشد. هم چنین نتایج آزمون مدل خبره ی پیشنهادی نشان می دهد، این مدل به دلیل استفاده از فرآیند تحلیل شبکه ای فازی ارتباطات داخلی عوامل و نگرش های خبرگان را به خوبی در نظر گرفته و به همین دلیل تصمیم های پیشنهادی مدل با نظرات خبرگان، مشابهت قابل قبولی دارد.