تدوین مدل سبک زندگی تحصیلی سلامت محور و تاثیر آموزش مبتنی بر این مدل بر استرس ناشی از انتظارات تحصیلی، دلزدگی، ثبات قدم و امید تحصیلی دانش آموزان

هدف اصلی پژوهش حاضر تدوین مدل سبک زندگی تحصیلی سلامت¬محور و تأثیر آموزش مبتنی بر این مدل بر استرس ناشی از انتظارات تحصیلی، دلزدگی، ثبات قدم و امید تحصیلی دانش¬آموزان¬ بود. پژوهش حاضر از دو بخش تشکیل ‌شده است که در بخش اول (بخش مدل¬سازی)، روش پژوهش، همبستگی از نوع مدل‏سازی معادلات ساختاری بود. در این بخش، جامعه آماري شامل کلیه دانش¬آموزان ابتدایی (دوره دوم) شهرستان بروجرد در سال تحصیلی 1399-1400 به تعداد 16000 نفر بود. حجم نمونه مورد نیاز در بخش مدل¬یابی در پژوهش حاضر تعداد 450 نفر برای برازش مدل و پاسخگویی به پرسشنامه¬ها به روش خوشه¬ای مرحله¬ای انتخاب شدند. ابزارهاي مورد استفاده در بخش مدل¬یابی شامل پرسشنامه¬های جو عاطفی خانواده (هیل¬برن، 1964)، جو مدرسه (لی و همکاران، 2017)، خودتعیین¬گری (دسی و ریان، 2001)، خودتفسیری (هاردین و همکاران، 2004)، خوش¬بینی تحصیلی (اسچن¬موران و همکاران، 2013)، درگیری تحصیلی (زرنگ، 1391) و رفتارهای سبک زندگی تحصیلی (صالح¬زاده و همکاران، 1396) بود. برای تحلیل داده‏ها در این بخش از روش مدل معادلات ساختاری در قالب نرم¬افزارهای SPSS 22 و AMOS 24 استفاده شد. نتایج در بخش مدل-یابی نشان داد که مدل تدوین‌ شده سبک زندگی تحصیلی سلامت¬محور از برازش مناسبی برخوردار است و جو عاطفی خانواده، خودتعیین¬گری، خودتفسیری، خوش¬بینی تحصیلی و درگیری تحصیلی اثر مستقیم بر سبک زندگی تحصیلی سلامت¬محور دانش¬آموزان دارند. جو مدرسه و خودتعیین¬گری از طریق خودتفسیری بر سبک زندگی تحصیلی سلامت¬محور تأثیر معنادار دارند؛ در حالی که جو عاطفی خانواده از طریق خودتفسیری تأثیر معناداری بر سبک زندگی تحصیلی سلامت¬محور ندارد. جو مدرسه و خودتعیین¬گری از طریق خوش¬بینی تحصیلی بر سبک زندگی تحصیلی سلامت¬محور تأثیر معنادار دارند در حالی ‌که جو عاطفی خانواده از طریق خوش¬بینی تحصیلی تأثیر معناداری بر سبک زندگی تحصیلی سلامت¬محور ندارد. همچنین جو عاطفی خانواده، جو مدرسه و خودتعیین¬گری از طریق درگیری تحصیلی بر سبک زندگی تحصیلی سلامت¬محور تأثیرگذار بودند. در بخش دوم پژوهش (بخش مداخله¬ای)، روش پژوهش شبه¬آزمایشی با طرح پیش‏آزمون- پس‏آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری این بخش شامل کلیه دانش¬آموزان ابتدایی (دوره دوم) شهرستان بروجرد به تعداد 16000 نفر بود که تعداد 36 نفر از آن¬ها به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده (گروه آزمایشی 18 نفر، گروه گواه 18 نفر) انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده در بخش مداخله، شامل پرسشنامه¬های استرس ناشی از انتظارات تحصیلی (انگ و هوان، 2006)، دلزدگی تحصیلی (پکران و همکاران، 2002)، ثبات قدم تحصیلی (داکورث، 2007) و امید تحصیلی (کمپبل و کاون، 2001) بود. در بخش مداخله، متغیر مستقل، بسته¬ی آموزش مبتنی بر مدل پیشنهادی پژوهش حاضر بود که در مدت 12 جلسه به گروه آزمایشی آموزش داده شد در حالی‌که گروه گواه در این مدت برنامه عادی خود را دنبال می‌کرد. برای تجزیه و تحلیل داده¬ها در این بخش، از آزمون‌ تحليل کوواريانس چند متغیره و تحليل کوواريانس تک‌ متغیره به ‌وسیله نرم¬افزار SPSS نسخه 22 استفاده گردید. در این بخش نتایج نشان داد که آموزش مبتنی بر مدل پیشنهادی پژوهش بر استرس ناشی از انتظارات تحصیلی، دلزدگی، ثبات قدم و امید تحصیلی دانش¬آموزان تأثیر معنا‌داری دارد. با توجه به نتایج مطالعه حاضر، آموزش مداوم و مستمر سبک زندگی تحصیلی سلامت-محور با هدف بهبود عملکرد دانش¬آموزان در خصوص داشتن سبک زندگی تحصیلی سالم پیشنهاد می¬شود کلیدواژه¬ها: سبک زندگی تحصیلی سلامت¬محور، استرس ناشی از انتظارات تحصیلی، دلزدگی، ثبات قدم، امید تحصیلی.