طراحی مدل آینده‌نگاری باز مشارکتی در صنعت هوایی

هدف اصلی این پژوهش طراحی مدل آینده‌نگاری باز مشارکتی برای صنعت هوایی است که با رویکرد آمیخته اکتشافی متوالی انجام شده است. در بخش کیفی، ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه‌های نیمه ساختار یافته با صاحب‌نظران و خبرگان حوزه آینده‌پژوهی و آینده‌نگاری است که با روش تحلیل محتوای کیفی 146 مفهوم کلیدی 43 مقوله فرعی و شش مقوله اصلی از بطن مصاحبه‌ها استخراج شد و در قالب مدلی نظام‌مند تدوین گردید. ابزار گردآوری داده‌ها در بخش کمّی پرسشنامه ساختارمند و محقق ساخته بود که بر اساس نظرسنجی از تعداد 229 نفر از مدیران بخش‌های گوناگون صنعت هوایی انجام شد. در بخش کمّی، ابتدا تحلیل عاملی تائیدی مدل و اجزای آن با بهره‌مندی از نرم افزار لیزرل بررسی و پس از اصلاحات لازم، مدل ساختاری تبیین کننده روابط بین متغیرها ارائه گردید. اعتبارسنجی تحلیل اطلاعات بخش کیفی با محاسبه درصد توافق درون موضوعی هولستی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت و در بخش کمّی، ضمن محاسبه ضریب آلفای کرونباخ، روایی محتوایی و سازه نیز تحلیل و بررسی شد. نتایج تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان می¬دهد که تغییرات محیط کسب و کار؛ تغییرات فناورانه و نوآورانه؛ جهت گیری‌های راهبردی شرکت‌ها؛ افزایش پیچیدگی آینده صنعت؛ ویژگی شرکت¬های فعال؛ ظرفیت دانش بیرونی؛ تغییرات در شرایط رقابتی آینده و همسوسازی استانداردهای صنعتی، محرک¬ها و پیشران¬های آینده¬نگاری باز مشارکتی هستند. آینده‌نگاری باز مشارکتی در قالب چهار مقوله کلی اقدامات پیش آینده‌نگاری؛ آینده‌نگاری؛ خروجی و اقدام مشترک؛ راهبری و مدیریت مؤثر پروژه ساختاردهی می‌شود که اجرای موفق آن مستلزم در نظر گرفتن جهت‌گیری فکری بازیگران؛ نگرش مدیران ارشد؛ بافتار فرهنگی؛ رویکرد مدیریتی؛ جو کاری همکارانه؛ آگاهی بخشی و درک منافع همکاری؛ مکانیزم مدیریت دانش مشترک و انگیزش و درگیرسازی ذینفعان و مکانیزم انتخاب شرکاء است؛ چراکه سوگیری¬های شناختی بازیگران؛ موانع ساختاری و مدیریتی؛ مدیریت امنیت اطلاعات؛ هزینه و زمان‌بندی پروژه و چالش¬های رفتاری اعضاء پروژه، چالش¬ها و موانع سد کننده انجام آینده‌نگاری باز مشارکتی است. آینده‌نگاری باز مشارکتی قابلیت انعطاف‌پذیری؛ هوشمندی همکارانه؛ شبکه‌سازی؛ یادگیری همکارانه؛ جذب دانش مشترک؛ نوآوری همکارانه؛ یکپارچه‌سازی زنجیره تأمین و تولید را برای شرکت‌های فعال در صنعت به ارمغان می‌آورد که موجب هوشمندی محیطی کسب و کار؛ بهبود عملکرد نوآورانه؛ بقاء و پایداری شرکتی؛ مدیریت ریسک آینده‌نگر؛ بهبود تصمیم‌گیری‌های راهبردی؛ توسعه بازار صنعتی؛ هم آفرینی نوآوری‌های جدید و هوشیاری کارآفرینانه می‌گردد. مطالعه حاضر ضمن توسعه نظریه نوپای آینده‌نگاری باز مشارکتی، پیشنهادهای کاربردی برای اجرای موفق آن در صنعت هوایی ارائه کرده است.