خوانش بینامتنی نقش متن خورشید در هنر سلجوقیان ایران

در عصر سلجوقیان هنر به شکوفایی و کمال نسبی رسید و آثار هنری متعدد و متنوعی با نقش‌مایه خورشید خلق‌شده است که نشان‌دهنده اهمیت آن در هنر این دوره است. هنرمندان این دوره با آگاهی از مفاهیم و مضامین نقش‌مایه خورشید، این نقش‌مایه را به‌عنوان تزئینات و نقوش مؤثر در زندگی، در آثار خود به‌وفور منعکس کرده‌اند. این پژوهش به دنبال شناخت مضامین و مفاهیم نقش‌مایه خورشید در آثار سلجوقی همچنین تأثیر متقابل هنرمندان سلجوقی از همدیگر در طراحی این نقش‌مایه و انعکاس آن در آثارشان است. عدم انجام پژوهشی مستقل با عنوان این رساله، ضرورت پژوهش حاضر را برای نگارنده ایجاب کرد. ازاین‌رو، پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به دو پرسش است: 1-جایگاه نقش متن خورشید در اعتقادات، فرهنگ و هنر دوره سلجوقیان به لحاظ فرم و محتوا کدام بوده است؟2- رابطه بینامتنی نقش متن خورشید با بیش متن‌ها و پیش متن‌های خود چگونه می‌باشد؟ این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی انجام‌شده است و داده‌ها با استفاده از منابع کتابخانه‎ای جمع‌آوری و به‌صورت کیفی مورد تجزیه‌وتحلیل قرارگرفته است. در پاسخ سؤال اول می‌توان گفت :که اندیشه و باور ناشی از تفکرات آیینی و مذهبی مغولان و ایرانیان در طراحی و ترسیم نقش‌مایه خورشید موردتوجه قرارگرفته است. در پاسخ سؤال دوم می‌توان گفت : شیوه تأثیر ترسیم خورشید خانم در دو اثر سلجوقی بر اساس گونه شناسی بیش متنیت ژنت در دسته جایگشت (ترانسپوزیشن) و تراگونگی با کارکرد جدی است.تراگونگی‌های ایجادشده شامل تغییرات (جنسی،شکلی، ترکیب‌بندی و رنگی) است و هنرمند سلجوقی در خلق اثر جدید ، نگاه تقلیدی صرف نداشته و بسیار خلاقانه به تکمیل آن پرداخته است.