اثر تنظیم کننده های رشد(اسید آبسیزیک، جیبرلین، اسید سالیسیک و فلوریدون) و سرزنی بر افزایش سطح برگ و ماده موثره استویوزاید در گیاه استویا

هدف: در این پژوهش به منظور بررسی اثر تیمار تنظیم¬کننده¬های رشد و سرزنی بر افزایش توانایی شاخه¬دهی و شیرین¬کننده¬های استویا سه آزمایش مجزا به صورت گلخانه¬ای انجام شد که هدف از این پژوهش افزایش وزن خشک و میزان استویول گلیکوزیدهای گیاه استویا بود. روش‌شناسی پژوهش: با توجه به هدف پژوهش سه آزمایش مجزا طراحی و اجرا شد تیمارهای آزمایش اول شامل سرزنی (سرزنی و عدم سرزنی)، اسید آبسیزیک (0، 50، 100 و 150 میکرومولار) و فلوریدون (0، 50، 100 و 150 میکرومولار) و اثرات متقابل تیمارها بود و آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. در آزمایش دوم نیز تیمارها شامل سرزنی و اسید جیبرلیک (صفر و 300 میکرومولار ) و اسید سالیسلیک (صفر و 300 میکرومولار ) که غلظت¬های برتر آزمایش قبل بود، انجام شد.. آزمایش سوم شامل بهترین تیمارهای دو آزمایش قبل بود و هدف از آن افزایش شاخه¬دهی، تعداد برگ و همچنین بهبود تولید شیرین¬کننده بود. تیمارهای این آزمایش شامل سرزنی، اسید آبسیزیک، اسید جیبرلیک، فلوریدون و اثر متقابل آنها بود که غلظت اسید جیبرلیک صفر و 300 میکرومولار و غلظت اسید آبسیزیک و فلوریدون هر کدام شامل صفر و 50 میکرومولار بود. یافته‌ها: نتایج آزمایش اول نشان داد که میزان وزن خشک برگ، ساقه و وزن خشک کل در اثر کاربرد 50 میکرومولار فلوریدون و 100 میکرومولار اسید آبسیزیک افزایش یافت. برهمکنش غلظت¬های 50 میکرومولار اسید آبسیزیک و 50 میکرومولار فلوریدون در گیاهان سرزنی نشده تاثیر افزایشی بر تعداد جوانه جانبی توسعه یافته و تعداد شاخه جانبی داشت. در این آزمایش مشاهده شد که بیشترین عملکرد استویول گلیکوزیدها و عملکرد ربودیوزاید A در اثر کاربرد 50 میکرومولار فلوریدون + 100 میکرومولار اسید آبسیزیک در گیاهان سرزنی شده به دست آمد. براساس نتایج حاصل آزمایش دوم، در گیاهان سرزنی¬شده و کاربرد اسید جیبرلیک بیشترین میزان استویول گلیکوزیدها و بیشترین میزان وزن خشک برگ مشاهده شد. بیشترین میزان قندهای محلول، گلوکز و فروکتوز در اثر سرزنی و اسید جیبرلیک مشاهده شد. کاربرد اثر متقابل اسید سالیسیلیک و اسید جیبرلیک در گیاهان سرزنی¬نشده بیشترین میزان ساکارز را داشتند. کاربرد فلوریدون و اسید جیبرلیک در گیاهان سرزنی¬شده موجب افزایش وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه، وزن خشک کل، تعداد برگ، ارتفاع و تعداد شاخه جانبی در آزمایش سوم شد. بیشترین میزان درونی هورمون اسید آبسیزیک مربوط به تیمار اسید آبسیزیک در گیاهان سرزنی¬نشده بود در حالی که غلظت درونی هورمون اکسین در اثر سرزنی کاهش یافت کاهش این هورمون¬ها احتمالا در افزایش تعداد شاخه جانبی موثر بوده است. بیشترین میزان استویوزاید و دولکوزاید A به کاربرد اثر متقابل فلوریدون + اسید آبسیزیک + اسید جیبرلیک تعلق گرفت. بیشترین میزان ربودیوزاید A، ربودیوزاید B و ربودیوزاید C مربوط به کاربرد فلوریدون + اسید آبسیزیک در گیاهان سرزنی نشده بود. در حالی که بیشترین عملکرد استویول گلیکوزایدها در اثر کاربرد فلوریدون + اسید جیبرلیک + اسید آبسیزیک در گیاهان سرزنی¬شده مشاهده شد. نتیجه‌گیری: در آزمایش اول مشاهده شد که بیشترین عملکرد استویول گلیکوزیدها و عملکرد ربودیوزاید A در اثر کاربرد 50 میکرومولار فلوریدون + 100 میکرومولار اسید آبسیزیک در گیاهان سرزنی شده به دست آمد. در آزمایش دوم بیشترین میزان وزن خشک، استویول گلیکوزیدها و عملکرد استویول گلیکوزایدها در گیاهانی مشاهده شد که با اسید جیبرلیک تیمار شده بودند به همین علت در آزمایش سوم از اسید جیبرلیک به همراه بهترین تیمارهای آزمایش اول استفاده شد. نتایج آزمایش سوم نشان می¬دهد کاربرد فلوریدون و اسید جیبرلیک می¬تواند به افزایش بیوماس و عملکرد ربودیوزاید A در گیاه استویا کمک کند. در حالی که بیشترین عملکرد استویول گلیکوزایدها در اثر فلوریدون + اسید جیبرلیک + اسید آبسیزیک قابل مشاهده بود.