اثر مصرف نیتروژن در انتقال مجدد مواد و پیری برگ در تنش کم¬آبی در جو

به منظور بررسی تاثیر نیتروژن معدنی بر برخی از ویژگی¬های فیزیولوژیک، مورفولوژیک و همچنین تاثیر آن¬ در انتقال مجدد ماده خشک و نیتروژن تحت تنش کم¬آبی در جو بهاره، آزمایشی به¬صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار و به صورت گلدانی در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی طراحی و اجرا شد. در آزمایش¬های گلدانی تنش خشکی در سه سطح (35%، 60%، 85% ظرفیت مزرعه¬ای) و فاکتور دوم (کود نیتروژنه) نیز در سه سطح (40، 80، 120 کیلو¬گرم) بر روی ژنوتیپ EBYTW-11، جو بهاره اعمال گردید. نتایج حاصل نشان داد که با افزایش سطوح تنش کم¬آبی، هدایت روزنه¬ای، پتانسیل اسمزی، محتوای رطوبت نسبی، کلروفیل، نشتی غشا، درصد پروتئین، سطح برگ و عملکرد گیاه کاهش یافت، در صورتی¬که میزان پرولین و قند¬های محلول، میزان فعالیت آنزیم¬های آنتی¬اکسیدانت و فلورسانس کلروفیل به طور معنی¬داری افزایش نشان داد. مصرف نیتروژن نیز باعث افزایش پروتئین و سطح برگ گردید. نتایج نشان داد که میزان ماده خشک انتقال یافته از اندام‌های مختلف هوایی گیاه (ساقه، برگ¬پرچم، سایر برگ¬ها و پدانکل) به دانه تحت تاثیر سطوح کود نیتروژن و تنش کم¬آبی قرار گرفت، به‌طوری‌که بیشترین مقدار ماده خشک مربوط به سایر برگ¬ها در تنش (FC 60%) با مصرف 40 کیلو¬گرم نیتروژن در هکتار بود. همچنین مشخص شد کارایی ماده خشک انتقال یافته از اندام‌های مختلف هوایی گیاه (ساقه، برگ¬پرچم و پدانکل) به دانه نیز تحت تاثیر سطوح کود نیتروژن و تنش کم¬آبی قرار گرفت، بالاترین کارایی ماده خشک انتقال یافته به دانه مربوط به برگ پرچم در تنش (FC 35%) با مصرف 40 کیلو¬گرم نیتروژن در هکتار بود. تاثیر تنش کم¬آبی و مصرف نیتروژن در خصوص سهم ماده خشک انتقال یافته از ساقه و پدانکل معنی‌دار بود. اندام ساقه علی‌رغم داشتن بالاترین سهم ماده خشک انتقال یافته، کمترین کارایی انتقال را داشت. بالاترین کارایی ماده خشک انتقال یافته به دانه در تنش شدید (FC 35%) با مصرف 40 کیلو¬گرم نیتروژن در هکتار بدست آمد. مقایسه میانگین اثرات متقابل نشان داد که ساقه در تنش متوسط (FC 60%) با مصرف 40 کیلو¬گرم نیتروژن در هکتار دارای میزان و کارایی انتقال مجدد نیتروژن بیشتری از دانه نسبت به سایر اندام¬ها را دارا بود. شاخص برداشت نیتروژن با افزایش مصرف کود نیتروژن افزایش یافت. شاخص برداشت نیتروژن نیز تحت تاثیر تنش کم¬آبی قرار گرفت، به¬طوری¬که بیشترین میزان شاخص برداشت نیتروژن در تنش متوسط (FC 60%) و کمترین مقدار این شاخص در تنش شدید (FC 35%) بدست آمد.