بررسي و تعيين عوامل تأثیرگذار بر انتخاب كشت محصولات زراعي در استان البرز

چكيده مديريت تخصيص یکی از راهکارهای اصلي و شناخته‌شده توسعه پايدار کشاورزي است که باعث جلوگيري از تخريب بيشتر منابع طبيعي می‌گردد. بنابراين انتخاب مناسب کاشت جز با اتکا به شناخت استعداد اراضي، توجه به شرايط اقتصادي اجتماعي و جامع‌نگری دقيق ميسر نخواهد بود پس پژوهش حاضر باهدف بررسي و تعيين عوامل تأثیرگذار بر انتخاب كشت محصولات زراعي برای استفاده تصمیم گیران این بخش در استان البرز انجام گردید. موانع دستیابی، عوامل اقتصادی، دانش کشاورز، ویژگی‌های نظام زراعی، عوامل اجتماعی، نگرش کشاورز، عوامل آموزشی و ترویجی، عوامل ارتباطی و ویژگی‌های فنی و زراعی بررسی شد. جامعه آماري تحقیق شامل کشاورزان چهار شهرستان استان البرز در سال زراعی 92-1391 در نظر گرفته شد. حجم نمونه تحقیق با توجه به حجم جامعه موردبررسی در استان (273 كشاورز) از جدول مورگان استخراج‌ گردید. براي جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه محقق ساخته با ضریب پایایی 98/0 و داده‌های سازمان جهاد کشاورزی، داده‌های هواشناسی استفاده شد؛ و براي تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزار Spss22 و Amos22 بهره گرفته شد. نتایج نشان داد که عامل آموزشی و ترویجی با ضریب 3/0 و عامل اجتماعی با ضریب 06/0 به ترتیب بیشترین و کمترین سودمندی ادراک‌شده بار عاملی را بر روی انتخاب کشت داشتند؛ و همه عامل‌های تأثیرگذار در سطح اطمینان 99 درصد معنادار بودند؛ محصول گندم با توجه به شاخص‌های نسبت انرژی، افزوده خالص انرژی و بهره‌وری انرژی و همچنین ازنظر شاخص‌های درجه و سطح مکانیزاسیون در جایگاه بهتری از محصولات دیگر استان قرار گرفت. درنهایت با توجه به نظر ذی¬نفعان عامل پايين بودن و یا کافی نبودن دانش كشاورزان و دارا بودن بیشترین سودمندی ادراک‌شده در عامل آموزشی و ترویجی تأثیرگذارترین عامل در انتخاب کشت بوده است بنابراین برای نيل به پايداري كشاورزي و در راستای افزایش ضریب اهمیت عوامل مهمی مانند پتانسیل اقلیمی مناطق در انتخاب کشت منطبق با شرایط می‌توان از طریق عامل آموزش اقدام کرد و همچنین بستر تصمیم‌گیری برای کشاورزان به صورتی مهیا گردد تا تصمیم کشت بر اساس هدف غایی کشاورزی کشور و پایداری منابع تولید و تولید با توجه به شرایط اقلیمی خاص هر منطقه انجام گیرد؛ و مطالعات لازم برای بررسی رفاه اقتصادی کشاورزان بر پایه انتخاب کشت مناسب در استان صورت گیرد. همچنین بر اساس تحلیل خوشه‌ای سلسله مراتبی انجام‌شده و نتایج به‌دست‌آمده برای محصول گندم و جو شهرستان ساوجبلاغ و محصول یونجه شهرستان‌های اشتهارد و ساوجبلاغ در اولویت‌های اول کشت قرار دارند. كلمات كليدي: بررسي و تعيين، عوامل تأثیرگذار، انتخاب كشت، زراعي، استان البرز،