چارچوب مدیریت منظر قدسی شهرهای حرم-مقام؛ مورد مطالعه: شهر قم

شهرهایی که در آن ها حرم مطهر ائمه ی معصومین (علیهم السلام) و اهل بیت ایشان قرار گرفته است، به عنوان شهرهای حرم-محور در جهان اسلام، واجد هویت قدسی بوده و می باشند. رویکردی که برای تداوم چنین هویتی در آینده مؤثر می نماید، حفاظت از مناظر قدسی در بر دارنده ی دیدهای راهبردی به سمت حرم های مطهر، در برابر عناصر فیزیکی فاقد هویت می باشد. شهر مقدس قم نیز از این امر مستثنی نیست طوریکه زائران حرم مطهر کریمه ی اهل بیت که به قصد زیارت وارد شهر می شوند، انتظار مطابقت طرحواره ی ذهنی خود با عینیت متأثر از رؤیت بارگاه ملکوتی حضرت معصومه (سلام الله علیها) را دارند، تا در پی بروز حس این همانی، زمینه ی دستیابی به ادراک حس حضور قلب، حین زیارت نیز فراهم آید. این امر نه با حضور یکباره در فضای قدسی بلکه با تذکره و یادآوری هدف قدسی سفر، حین ورود به شهر، گذر از لایه های شهر و نزدیک شدن به حرم مطهر طوری که ترکیب انگاره های حرکت و زمان مؤید تمرکز بصری بر بارگاه ملکوتی باشد، میسر خواهد بود؛ و دستیابی به چنین هویت واحدی از انتظام و سازمان بصری، بواسطه ی مدیریت مناظر قدسی شهر در مقیاس های کلان، میانی و خرد امکان پذیر خواهد بود. در این راستا پژوهش حاضر به منظور ایجاد ارتباطی بصری بین عنصر شاخص حرم مطهر با عرصه های شهری عمومی، از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و پیمایش میدانی بهره گرفته است. در نهایت نیز پس از ارائه ی فرآیندی کاربردی در مدیریت مناظر شهرهای حرم-محور، علاوه بر تعیین دیدهای راهبردی و استراتژیک به سمت هدف قدسی حرم مطهر در مناظر شهری،‌ اقدام به ارائه ی ضوابط ارتفاعی برای حوزه های حساس به ابنیه ی بلند مرتبه در سطوح مختلف شهر مقدس قم شده است.