مکانیزم آگاهانه واکنش به منظور کاهش اثرات بیماري هلندي در اقتصاد ایران

اين تحقيق به دنبال شناخت مفهومي ساز و کار بيماري هلندي، بررسي تاثيرات آن بر متغير هاي مهم اقتصادي، اثبات بروز آن، ارائه يک مکانيزم آگاهانه به منظور واکنش به اثرات آن، در اقتصاد ايران مي باشد. نتايج تحقيق نشان مي دهد به دنبال افزايش قيمت نفت از سال 1378، نرخ ارز حقيقي موثر (REER) افزايش يافته و موجب تقويت واقعي پول، تضعيف بخش هاي قابل مبادله به ويژه صنعت و تقويت بخش هاي غير قابل مبادله به ويژه ساختمان شده است. در اين حين ضمن کاهش قدرت رقابت پذيري توليد کنندگان داخلي، توليد ناخالص داخلي بدون نفت و سهم صادرات غير نفتي کاهش و در مقابل ميزان واردات و شاخص کسري بودجه دولت رشد زيادي داشته است. نتايج مطالعه اقتصاد سنجي نشان مي دهد که متغير هاي قيمت نفت، شاخص بهره وري کار، رابطه مبادله بازرگاني و شاخص کسري دولت به عنوان متغير هاي مستقل در معادله نهائي به شدت معني دار و بر جابجائي REER (متغير وابسته) تاثير گذار مي باشند. همچنين نتايج نشان مي دهد 10% رشد در قيمت هاي جهاني نفت منجر به 2.3% رشد REER ، 10% افزايش در بهره وري موجب افزايش 4.7 درصدي REER ، 10% افزايش در کسري بودجه موجب افزايش 0.4 درصدي REER و 10% افزايش در قيمت هاي نسبي توليد در ايران موجب افزايش 1.2 درصدي در REER خواهند شد. در معادله نهائي تمامي متغير ها، علامت هاي مورد انتظار را از خود نشان مي دهند. اين تحقيق با ارائه پنج استراتژي کلان اشاره شده سعي در مهار بيماري هلندي دارد. الف) رعايت انضباط مالي توسط دولت به منظور مقابله با پديده نفرين منابع، ناپايداري ارزي و مالي، سياست مالي ادواري. ب) کاهش ارزش پول واقعي همزمان با مازاد هاي بودجه اي و اجتناب دولت از سياست هاي انبساطي و خود داري بانک مرکزي از ايجاد پول. ج) استراتژي مناسب طراحي شده براي پرداخت تسهيلات توسط سيستم بانکي. د) استراتژي رعايت عدالت بين النسلي به منظور رعايت بهينه مصرف درآمد هاي نفت و گاز و رعايت حقوق نسل هاي آتي با استفاده از مدل اقتصاد منابع طبيعي تجديد ناپذير. ه) استراتژي مديريت بهينه ذخائر ارزي در بانک مرکزي و استفاده دولت به منظور تامين مالي کسري بودجه غير نفتي خود از سود حاصل از سرمايه گذاري آن و نه اصل سرمايه به منظور کنترل نهائي REER.