برنامه ریزی کاربری اراضی بخش مرکزی شهر بجنورد به منظور کاهش آسیب پذیری بافت شهری در برابر زلزله

زلزله یکی از خطرات طبیعی است که همواره سکونتگاه های بشر و جان انسان ها را تهدید می کند و در مدت کوتاهی می تواند خسارات و تلفات بسیار گسترده ای را به جای گذارد. برنامه¬ریزی کاربری زمین¬ به عنوان هسته اصلی برنامه¬ریزی شهری، یکی از سیاست‌های موثر در کاهش آسیب‌پذیری بافت های شهری در برابر زلزله است. در این ارتباط رعایت اصول برنامه¬ریزی شهری و کاربری بهینه زمین از جمله منطقه بندی، رعایت سرانه کاربری‌ها، تراکم جمعیتی و ساختمانی، ضوابط و مقررات توسعه و تفکیک زمین، تأمین فضاهای مناسب، شبکه ارتباطی می¬تواند پیامدهای ناشی از این مخاطره را کاهش دهد. با توجه به کمبود فضاهای باز، عدم رعایت استاندارد¬های لازم در اکثریت سازه¬ها، جمعیت زیاد، عدم رعایت سرانه¬ کاربری¬ها، ناسازگاری کاربری‌ها و تراکم بالای ساختمانی و ... در بخش مرکزی شهرها، این نواحی به عنوان آسیب پذیرترین ناحیه شهری در برابر زلزله می باشند. بنابراین در این پژوهش برای بررسی رابطه میان برنامه ریزی کاربری زمین و میزان آسیب پذیری بافت های شهری در برابر زلزله و بررسی راه های کاهش آسیب پذیری، بخش مرکزی شهر بجنورد انتخاب شده است. روش پژوهش کاربردی بوده و روش جمع آوری داده ها اسنادی- کتابخانه ای و نیز از طریق برداشت میدانی می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز، از روش ها و مدل های رایج در برنامه ریزی کاربری اراضی و در ارتباط با مفهوم آسیب پذیری بافت های شهری در برابر زلزله، و نیز از مدل SWOT و نرم افزارهای EXCEL، SPSS، ARC MAP ، EXPERT CHOICE استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که: 1. استفاده از برنامه ریزی کاربری اراضی می تواند آسیب پذیری بافت های شهری را در برابر زلزله کاهش دهد. 2. در برنامه ریزی به منظور کاهش آسیب پذیری بافت های قدیمی شهرها، توجه به موقعیت تاریخی محدوده ضرورت دارد. 3. جلوگیری از تبدیل شدن بخش مرکزی شهرها به CBD به منظور کاهش حجم تردد در محدوده و نیز کاهش قیمت ضروری است. 4. کاهش آسیب پذیری بافت های شهری در تمامی سطوح برنامه ریزی از آمایش سرزمین تا برنامه ریزی در سطح محله ضرورت دارد و توجه به یک سطح نمی تواند چندان مثمرثمر واقع گردد.