توسعه درون شهری منطقه یک تهران

چکیده افزایش جمعیت شهرنشین در کشور ما مسائل مختلقی را دامنگیر شهرها نموده و راه آنها را برای دستیابی به توسعه شهری پایدار ناهموار نموده است. از جمله این مسائل می¬توان به عدم تعادل¬های فضایی، نوسان شدید در قیمت زمین و مسکن، آلودگی¬های زیست‌محیطی، مصرف بیشتر انرژی، توسعه بدون برنامه‌ریزی، افزایش هزینه¬های زیرساخت¬، به زیر ساخت¬وساز رفتن اراضی مرغوب کشاورزی و چند برابر شدن محدوده¬های شهری اشاره نمود. به¬تدریج با شدت گرفتن مشکلات زیست‌محیطی در شهرها و بحران¬های به‌وجود آمده، تلاش¬ها معطوف به شناخت الگوهای رشد و توسعه شهری و تحقق فرم شهری پایدار شده است. از زمانیکه مبنای توسعه و گسترش شهرها ماهیتی برونزا به خود گرفت و درآمدهای حاصل از نفت در اقتصاد شهری تزریق گردید، رشد کالبدی شهر و ساخت¬وسازهای شهری بر پایه بورس¬بازی و سوداگری زمین صورت گرفت و این امر نابسامانی بازار زمین شهری و مخصوصا بلااستفاده ماندن بخشی وسیعی از اراضی داخل محدوده شهر و عارضه منفی گسترش افقی شهرها را موجب شده است، از سوی دیگر در سال¬های اخیر به¬ویژه بعد از قطع درآمد شهرداری¬ها از منابع دولتی و اتکا آنها به درآمدهای ناپایدار نظیر فروش تراکم، ساخت‌وسازهای عمودی روند پرشتابی را در پیش گرفته است. هدف پژوهش آن است تا با مروری بر مفهوم توسعه درونی و شناخت روند تحولات کالبدی – فضائی منطقه یک شهر تهران به-منظور تأمین اهداف توسعه درونی به ارزیابی وضعیت منطقه یک شهر تهران از نظر شاخص‌های توسعه درونی بپردازیم. روش اصلی مورد استفاده توصیفی – تحلیلی می¬باشد. جهت بررسی شناخت روند الگوی توسعه منطقه یک شهر تهران تا دوره معاصر از مطالعات اسنادی و کتابخانه¬ای استفاده شده است. در تحلیل داده¬ها و اطلاعات از هم¬پوشانی لایه¬های GIS مرتبط با شاخص¬ها و مدل فرآیند تجزیه و تحلیل شبکه¬ای (ANP) جهت نحوه تأثيرپذيري و تأثيرگذاري معيارها بر روي يكديگر استفاده شده است. نتایج به¬دست آمده نشان می¬دهد این منطقه در دهه¬های متمادی، رشد سریع و شتابانی را شاهد بوده، به‌طوریکه این رشد هم از لحاظ جمعیت و هم از لحاظ وسعت قابل توجه بوده است، اما شدت این رشد در دهه اخیر کاهش یافته و تمایل به فشردگی در آن افزایش یافته است. از یافته‌های به¬دست آمده می¬توان به تحلیل وضعیت شاخص‌های توسعه درونی در منطقه یک شهر تهران و ارائه پیشنهادات اشاره نمود. واژگان کلیدی: توسعه درونی،‌ منطقه یک شهر تهران، شاخص‌های توسعه درونی، مدل ANP