بررسی تأثیر متغیرهای محیطی و اقلیمی موثر بر گسترش کشت پسته در غرب و جنوبغرب استان خراسان رضوی در محیط GIS

امروزه با افزایش جمعیت، نیاز جوامع به تأمین مواد غذایی بیشتر می شود که این امر باعث فشار بیش از حد به منابع محیطی خواهد شد. از این رو شناخت قابلیتهای اراضی و منابع طبیعی در راستای تولید محصولات کشاورزی امری ضروری به نظر می رسد. در این راستا بکار گرفتن سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) به مدیران در ارائۀ مدلهای بهینه توسعه پایدار کشاورزی، شناسایی ویژگیهای محلی مرتبط با تولیدات کشاورزی و در نهایت ارائۀ ساختار مناسب کاربری اراضی، کمک شایانی نموده است. هدف اصلی از این مطالعه تعیین نواحی مستعد گسترش کشت پسته در غرب و جنوبغرب استان خراسان رضوی می باشد. برای تعیین پارامترهای مؤثر در گسترش کشت پسته آمار ایستگاههای هواشناسی منطقۀ مورد مطالعه از سازمان هواشناسی خراسان رضوی برای دورۀ 1387- 1368 تهیه شد. برای تهیۀ نقشۀ سطوح ارتفاعی، شیب، جهت شیب ،DEM وTIN منطقه از نقشه های توپوگرافی سازمان جغرافیایی نیروهای مسلّح با مقیاس 250000: 1 استفاده گردید. برای تهیۀ نقشۀ کاربری اراضی منطقه از نقشه قابلیت اراضی منطقه در مقیاس 250000: 1 مربوط به مؤسسۀ آب و خاک کشور استفاده گردید. همچنین اطلاعات مربوط به سطح زیر کشت و میزان تولید و عملکرد سالیانه از آمار و اطلاعات منتشر شده توسط جهاد کشاورزی استفاده گردید. از سامانۀ اطلاعات جغرافیایی(GIS) به منظور رقومی سازی و تهیۀ نقشه های جهت تشکیل پایگاه داده های فضایی، استفاده گردید. نرم افزارهای EXCEL و SPSS جهت انجام محاسبات آماری بکار گرفته شدند. و همچنین برای بدست آوردن نیاز آبی گیاه پسته از نرم افزار CROPWAT استفاده گردید. جهت تشکیل پایگاه اطلاعات فضایی از منطقه سود جستن از آنها در پهنه بندی مکان های مناسب کشت پسته، ابتدا داده های مورد نیاز در این پژوهش از سازمانهای مختلف اخذ شده است و سپس در محیط نرم افزار ARC GIS اطلاعات توصیفی نقشه ها به آنها اضافه شده و پس از آن بر اساس شرایط مورد نیاز هر پارامتر و اهمیت هر یک از لایه ها، با استفاده از مدل بولین و نرم افزار AHP وزن بندی و کلاسه بندی شدند. در ادامه این مدلها مورد صحـّت سنجی قرار گرفتند که مدل AHP بعنوان مدل پیشنهادی مناطق مستعد گسترش کشت پسته ارائه گردید. در نهایت این نتیجه بدست آمد که شهرستانهای مه ولات، بردسکن و سبزوار و پس از آن مناطقی از شهرستان گناباد و خلیل آباد مستعدترین مناطق برای گسترش کشت پسته می باشند.