بررسي كنترل زيستي عامل پژمردگي فوزاريومي نخود (Fusarium oxysporum f. sp. ciceris) توسط جدايه هاي Streptomyces در شرايط آزمايشگاه و گلخانه

نخود يكي از محصولات مهم زراعي در استان كردستان مي باشد. بيماري پژمردگي و زردي نخود ايراني با عامل Fusarium oxysporum f. sp. ciceris يكي از محدود كننده هاي كشت اين محصول به شمار مي رود. در نمونه برداري انجام شده از مزارع استان كردستان 10 جدايه مربود به بيمارگر جداسازي و شناسايي شد و بر اساس تست بيماري زايي جدايه F1 جهت انجام آزمايشات بعدي انتخاب گرديد. در اين بررسي نمونه هايي از خاك ناحيه ريزوسفر گياه سالم نخود جهت جداسازي رايزوباكترهاي همستيز به صورت تصادفي از مزارع مختلف جمع آوري گرديد. 112 جدايه بر اساس خصوصيات مورفولوژيكي كلني بر روي محيط كشت اختصاصي استارچ-كازئين –آگار (SCA) جداسازي گرديدند. هفت جدايه در بررسي اثرات همستيزي با قارچ عامل بيمارگر پژمردگي فوزاريومي نخود به روش كشت متقابل (Dual culture) بر روي محيط كشت سيب زميني-دكستروز-آگار (PDA) هاله بازدارندگي ايجاد كردند و براي مطالعات بعدي آزمايشگاهي و گلخانه اي انتخاب شدند.همچنين در اين بررسي از چهار سويه استاندارد (S. griseoflavus PTCC 1130،S. griseofuscus PTCC 1628، S. griseus PTCC 1125 و S. griseus PTCC 1124) تهيه شده از سازمان پژوهش هاي علمي و صنعتي ايران نيز در مطالعات تكميلي استفاده شد. بر اساس نتايج حاصل از آزمون هاي فنوتيپي و همچنين بر اساس توالي ژن 16S rDNA جدايه ها به جنس Streptomyces تعلق گرفتند. جدايه ها با توليد آنتي بيوتيك و تركيبات فرار توانستند از رشد ميسليومي قارچ بيمارگر جلوگيري كنند. همچنين جدايه ها از نظر توليد متابوليت هايي همچون سيدروفور، پروتئاز و كيتيناز اثرات متفاوتي داشتند به صورتي كه همه جدايه ها در آزمون كيتيناز مثبت ارزيابي شدند. در مطالعات گلخانه اي به روش آغشته سازي بذر بر روي شدت بيماري، وقوع بيماري و فاكتور هاي رشدي مورد ارزيابي قرار گرفت. همه ي جدايه ها به طور معني داري نسبت به شاهد آلوده شدت بيماري را كاهش دادند اما وقوع بيماري در همه تيمار ها مشاهده شد و جدايه ها نسبت به شاهد آلوده تأثير معني داري در كاهش وقوع بيماري از خود نشان ندادند. از نظر تأثير جدايه هاي همستيز بر روي فاكتورهاي رشد، غير از جدايه هاي S12 و S55 كه در اكثر فاكتورهاي رشد تأثير معني داري نسبت به شاهد نداشتند بقيه جدايه ها به طور معني داري نسبت به شاهد سالم ارتفاع ، وزن تر و خشك گياه را افزايش دادند.