شناسايي و تحليل مؤلفه هاي موثر در تغيير کاربري اراضي کشاورزي روستايي (مطالعه موردي شهرستان ساري)

هدف: يکي از معضلات اساسي در حوزه كشاورزي، تغيير کاربري اراضي است که اخيرا تشديد گرديده است. اين مسئله در دراز مدت، روند و توازن توليد محصولات کشاورزي را مختل خواهد نمود. عوامل بسياري در اين زمينه وجود دارد كه تمايل به تغيير كاربري اراضي توسط كشاورزان را تحت تاثير قرار مي دهد. در اين راستا هدف اصلي تحقيق حاضر شناسايي عوامل موثر در تغيير کاربري اراضي کشاورزي روستايي در شهرستان ساري بعنوان يك قطب كشاورزي است که با مسئله تغيير كاربري اراضي مواجه مي باشد. روش: تحقيق حاضر به لحاظ هدف، کاربردي است و ماهيت توصيفي-تحليلي دارد. براي گردآوري اطلاعات از مطالعات كتابخانه اي و پيمايش ميداني استفاده شده است. جامعه آماري تحقيق حاضر شامل کشاورزاني است كه حداقل بخشي از اراضي کشاورزي تحت تملک خود را تغيير کاربري داده اند (326N=). با استفاده از جدول نمونه گيري کرجسي و مورگان ، نمونه آماري 175 نفر تعيين گرديد كه با استفاده روش نمونه گيري طبقه اي با انتساب متناسب انتخاب شدند. ابزار تحقيق، پرسشنامه اي است که روايي آن با کسب نظر اساتيد و متخصصين فن و پايايي آن با استفاده از آزمون آلفاي کرونباخ (0.85) تائيد گرديد. بمنظور تجزيه و تحليل اطلاعات از تكنيك تحليل عاملي در قالب نرم افزار SPSS استفاده گردید. یافته‌ها: نتایج تحليل عاملي، نه عامل را بعنوان مولفه هاي موثر در تغيير کاربري اراضي كشاورزي شناسايي نمود که مهمترين آنها عبارتند از: مهيا نبودن شرايط اوليه کشت و کار، ‏عامل اقتصادي - اجتماعي، جغرافيايي، مديريت ريسک و عدم دسترسي به نهاده هاي توليد. نه عامل شناسايي شده در مجموع ‏66.471‏ درصد از واريانس متغير تغيير کاربري اراضي کشاورزي را تبيين مي نمايند.‏ محدودیت‌ها: دسترسی به کشاورزان و کسب اطلاعات در راستاي اهداف تحقيق، عمده ترين چالش تحقیق حاضر می باشد. راهکارهای عملی: با توجه به یافته ها، ارائه، اجرا و پشتیبانی برنامه‌ها و طرحهاي كاربردي -اقتصادي مانند يکپارچه سازي اراضي، صدور مجوز و استقرار صنايع ‏تبديلي و تکميلي در مجاور بخشهاي تولیدي كشاورزي، توجه جدي به مبحث بيمه مجصولات كشاورزي و غیره، مي تواند در جهت ايجاد تعادل پايدار بين درآمد فعالان بخش ‏کشاورزي و ساير بخش ها- تا حد زيادي انگيزه تغيير كاربري در ميان كشاورزان را كم و يا از بين ببرد. اصالت و ارزش: شناسایی عواملی که در تسریع فرایند تغییر کاربری نقش دارند بسيار ضروري است. متاسفانه چنين تحقيقي تاکنون در این منطقه استراتژيك انجام نشده است. نتایج حاصله می تواند راهگشاي اتخاذ تصميمات و اقدامات مسئولین نهادهای محلي از جمله جهاد کشاورزی و منابع طیبعی در ساماندهی و حل مسائل مربوط به اراضی کشاورزی گردد، بطوریکه پیامدهای نهایی آن عاید کشاورزان گردد.

تغيير کاربري، اراضي‏ كشاورزي، شهرستان ساري