تحلیل همدید موقعیت پرفشار سیبری و مسیرهای ورود آن به ایران در فصل سرد

پرفشار سیبری از توده های هوای بزرگ‎ مقیاس جهان است که روی پهنۀ وسیعی از سیارۀ زمین اثر می‎گذارد و به‎دلیل نقش دوگانۀ آن در سواحل شمالی ایران و سایر قسمت‎های کشور اهمیت زیادی دارد. در پژوهش حاضر مسیر ورود پرفشار سیبری به ایران در فصل سرد با روش سینوپتیکی مطالعه شد. در این مطالعه، نقشه‎های فشار سطح متوسط دریا (slp)، طی دورۀ آماری 2000 تا 2010 برای شش ماه سرد سال با قدرت تفکیک مکانی 5/2 درجه از پایگاه داده (NCEP/NCAR) دریافت شد. به‎منظور سنجش اعتبار داده‎ها، سال 2000 به‎منزلۀ سال نمونه مورد ارزیابی قرار گرفت و تأیید شد. سپس داده‎ها وارد نرم‎افزار GIS شده و در سه بخش شناسایی هسته، محور گسترش و مسیر ورود، تجزیه و تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان داد، هستۀ مرکزی سلول پرفشار سیبری در اوایل پاییز روی تبت شکل گرفته و با نزدیک‎شدن به فصل زمستان، به محدودۀ بین دریاچۀ بایکال و بالخاش منتقل می‎شود. زبانۀ پرفشار سیبری در ابتدای پاییز از سمت شرق وارد ایران‎شده و تا دامنه‎های شرقی البرز گسترش می‎یابد، ولی با شروع فصل زمستان و انتقال هسته‎های مرکزی به عرض‎های بالاتر، پشتۀ فشاری این سامانه از شمال شرق وارد ایران شده و گاهی تا دریای عمان گسترش می‎یابد؛ روند کلی گسترش پرفشار سیبری نیز شرقی ـ غربی بوده و در زمستان گسترش هسته‎ها به عرض‎های بالاتر بیشتر است؛ به‎گونه‎ای که تا 40 درجه طول جغرافیایی را دربرمی‎گیرد؛ در حالیکه در فصل پاییز هسته‎ها روی فلات تبت قرار دارند و به‎دلیل توپوگرافی خاص منطقه، تودۀ پرفشار محدودشده و قلمرو عملکرد آن کاهش می‎یابد.پرفشارسیبری از توده های هوای بزرگ مقیاس جهان می باشدکه بر روی پهنه وسیعی از سیاره زمین اثر می گذارد.بدلیل نقش دوگانه آن در سواحل شمالی ایران و سایر قسمت های کشور دارای اهمیت زیادی است.این پرفشار با گسترش خود بر روی ایران هوای سرد و خشکی را در ایران مرکزی و شرقی حاکم می کند.نفوذ زودرس یا دیررس زبانه های این پرفشار گاه خسارات جبران ناپذیری را ایجاد می کند.از طرفی نفوذ زبانه های آن از روی پاکستان بر روی جنوب شرق ایران و دریای عمان با ایجاد شیو حرارتی و انتقال رطوبت با چرخش واچرخندی زمینه بسیارخوبی را برای ناپایداری های همرفتی در جنوب کشور فراهم می کند.درپژوهش حاضر مسیر ورود پرفشارسیبری به ایران در فصل سرد باروش سینوپتیکی ¬مطالعه شد.در این مطالعه نقشه های فشارسطح متوسط دریا(slp) طی دوره ی آماری2000الی2010 برای شش ماه سردسال با قدرت تفکیک مکانی 2.5درجه از پایگاه داده(NCEP/NCAR)دریافت شد.به منظورسنجش اعتبار داده ها سال2000به عنوان نمونه مورد ارزیابی قرارگرفته وتائید شد، سپس داده ها وارد نرم افزار GISشده و در سه¬بخش شناسایی¬هسته، محورگسترش و¬مسیر ورود، مورد آنالیز قرارگرفت.نتایج حاصل از تحقیق نشان داد، هسته¬مرکزی سلول پرفشارسیبری در اوایل پاییز بر روی تبت تشکیل و با نزدیک¬شدن به فصل زمستان به محدوده بین دریاچه بایکال وبالخاش منتقل می شود.زبانه پرفشارسیبری درابتدای پاییز ازسمت شرق وارد ایران شده و تا دامنه های شرقی البرز گسترش می یابد ولی با شروع فصل زمستان وانتقال هسته های مرکزی به عرضهای بالاتر، پشته فشاری این سامانه از شمال شرق وارد ایران شده وگاهی تا دریای عمان گسترش می یابد؛روندکلی گسترش پرفشارسیبری نیز شرقی- غربی بوده و در زمستان گسترش هسته ها به عرض های بالاتر بیشتر است طوری که تا40درجه طول جغرافیایی را در برمیگیرد درحالی که در فصل پاییز که هسته ها بر روی فلات تبت قرار دارند به علت توپوگرافی خاص این منطقه توده پرفشار محدود شده و قلمرو عملکرد آن کاهش می یابد.

الگوی سینوپتیکی، ایران، پرفشار سیبری، محور گسترش، مسیر ورود، هستۀ مرکزی.