«بیت الحکمه» و تاثیر آن بر غنابخشی فرهنگ و ادب عربی در عصر اول عباسی

این مقاله در نظر دارد «بیت الحکمه» ی «بغداد» (218-136هـ.ق) را به عنوان مهمترین کتابخانه در جهان اسلام که اغلب «مأمون» معتزلی را مؤسس آن می دانند و در جریان نهضت ترجمه نقش موثری داشت، بررسی کند. همچنین در پی بررسی تاثیر پذیری علوم عربی در زمینه های ادبی و غیر ادبی از این مرکز مهم می باشد. چرا که بیت الحکمه در پیشرفت علم فلسفه و کلام بین مسلمانان تأثیر بسیار داشته است. شاهد آن ظهور «فارابی» شاگرد «مَتّی بن یُونس» از مترجمان «بیت الحکمه» است. «بیت الحکمه» مدیرانی چون «سَهل بن هارون» و مترجمانی چون «ابن مقفع»، «آل حُنَین» و «آل نوبَخت» و... داشته است. و نیز فیلسوفانی مثل «کِندی» و ریاضیدانانی چون «خوارزمی» و نحویانی مثل «فَرّاء» و سرایندگان شعر فلسفی مانند «ابن رومی» در آن حضور داشته اند. بر اساس گزارش منابع موجود، این مکان تأثیری در زمینه ی ادبیات منظوم و ترجمه ی شعر غیر عربی به عربی نداشته است. اما در خصوص ادبیات منثور، توانسته با اخذ کتب ادب پارسی چون «کلیله و دمنه» و تألیف کتب متأثر از آن چون: «ألف ليلة و ليلة» و «ثُعلَة و عُفرَة» ی «سهل بن هارون»، «عيون الحکمة» ی «مأمون»، «القائف» «ابوالعلاء معری»، «فاکهة الخلفاء و مناظرة الظرفاء» «ابن عربشاه»، «الصادح و الباغم» «ابن الهَبّاریه» و یکی از رسایل «اخوان الصفا» و خلق شعر تعلیمی، تأثیرات فراوانی در ادبیات عربی بر جای گذارد.

کتابخانه، بيت الحکمه، خزانة الحکمه، مأمون، جنبش ترجمه، شعر تعلیمی، کلیله و دمنه