مدل پخش فضایی هاگراستراند و پخشایش فضایی زعفران در خراسان

پخش فضايي اصولاً چگونگي گسترش يك پديده از كانون يا كانون هاي اصلي آن را در بين مردمي كه آمادهي پذيرش آن پديده مي باشند توضيح مي دهد؛ البته فرآيند پخش ممكن است بلافاصله بعد از ظهور پديده صورت گيرد و يا در جريان قرنها عملي گردد. در مقياس جهاني؛ پخش تمدنها، تغيير كيفيت سكونتگاههاي انساني، پخش تكنولوژي، كيفيت تغذيه، جريان شهرنشيني و غيره از مواردي است كه در طول قرنها و هزاره ها صورت گرفته است. اما در مقياس ناحيه اي؛ شيوع امراض، گسترش گتوهاي فقر، گتوهاي قومي و غيره نمون هي ديگري از پخش فضايي پديد هها م يباشند. عليرغم محك نخوردن تئوري پخش در ايران و بخصوص در بخش كشاورزي، اينك در مورد زعفران و چگونگي گسترش و پخش فضايي آن در خراسان، نتايج حاصله، حاكي از آن است كه تطابق نسبي با بسياري از كاركردهاي مورد نظر در تئوري انتشار فضايي، را داشته و دارد؛ گو اينكه برخي از شاخ صها و فرضي ههاي مورد انتظار تئوري پخش در اين مورد (پخش فضايي زعفران) عملاً ظهور و بروز مشخصي نداشته و مورد تأييد در خصوص پديدهي زعفران در خراسان ،« پخش سازش پذير » قرار نگرفت. چنانكه از نظر نوع انتشار، وجه صادق بوده است. بطوريكه پخش پديده و تراوش آن به سبب مجاورت شهرهاي جنوبي خراسان مستقيماً صورت گرفته و عليرغم اينكه در سال 1362 تنها قاين و 5 شهر مجاور آن تحت كشت زعفران قرار داشت هاند؛ در سال 1372 ، سطح زيركشت زعفران به 9 شهر ديگر هم در مجاورت شهرهاي قبلي رسيده و نهايتاً دردههي سوم پس از آن، يعني در سال 1382 ، ساير شهرهاي خراسان نيز به زيركشت اين محصول رفت هاند. مراحل اول تا سوم (مقدماتي با تناقض شديد نواحي، ،« انتشار فرآيند موج در نيمرخ هاي انتشار » از نظر كاهش تناقض ناحيه اي و انتشار پديده، گسترش و تراكم پديده در تمامي نواحي صرف نظر از فاصله آنها) در تئوري پخش، در خصوص پديدهي زعفران نيز قابل تطبيق است. اما مرحلهي چهارم كه ناظر بر اشباع و توقف پديده انتشار در مواجهه با قلمروهاي ناپذيرا يا موانع پذيرش موج نوآوري مي باشد، عملاً در مورد پديدهي زعفران اتفاق نيافته و كماكان امواج انتشار آن در منطقه پيشتاز و جذاب م يباشد.

پخش فضايي، پديدهي زعفران، پخش سازشپذير، انتشار فرآيند موج، هاگراستراند.