بررسی اثرات خشکسالی دریاچة ارومیه بر تغییرات تابآوری سکونتگاههای روستایی

هدف: خشکسالی دریاچة ارومیه بیش از دو دهه است که ادامة حیات تعداد زیادی از سکونتگاههای شهری و روستایی پیرامونی خود را به چالش کشیده است. در ای ن میان، جوامع روستایی به دلیل وابستگی بیشتر به عناصر محیطی در برابر پدیدة خشکسالی آسیبپذیرتر هستند. به منظور کاستن اثرات مخرب خشکسالی رویکرد تاب- آوری به عنوان یک روش علمی و کاربردی شناخته میشود. بنابراین، هدف این پژوهش شناسایی میزان تابآوری روستاهای پیرامون دریاچة ارومیه در برابر است. روش: تحقیق از نوع کاربردی و رویکرد آن توصیفی-همبستگی و تحلیلی است. جامعة آماری این پژوهش 13696 نفر جمعیت ساکن در 42 روستای پیرامون ای ن دریاچه بوده که در فاصلة کمتر از 25 کیلومتری قرار داشتند. با استفاده از فرمول کوکران از بین افرادی که بالای 15 سال سن داشتند و همچنین بالای 15 سال در روستا سکونت داشتند، 370 نفر به روش تصادفی ساده به عنوان حجم نمونه انتخاب شد. همین تعداد نیز به عنوان جامعة کنترل و از روس تاهای ب ا فاص لة بیش تر 0 به دست آمد. تجزیهوتحلیل دادهها با استفاده از نرمافزارهای / 0 تا 88 / انتخاب شد. با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ، پایایی بخشهای مختلف پرسشنامة تحقیق 86 انجام شد. GIS و SPSS یافتهها: نتایج شاخص استاندار بارش نشان داد که وضعیت خشکسالی محدودة مورد مطالعه در 15 سال اخیر تقریباً در حالت نرمال قرار داشته است. براساس نتایج فرمول ویژة تابآوری، تابآوری زیستمحیطی دارای بیشترین میزان فاصله از حد بهینه و تابآوری زیرساختی و کالبدی دارای کمترین میزان فاصله از ح د بهین ة 0 از 1 بوده است. نتایج حاص ل از تحلی ل / 0 از 1 و روستاهای دور از دریاچه برابر با 60 / خود بوده است. میانگین نهایی تابآوری روستاهای نزدیک دریاچه برابر با 41 همچن ین، یافت هه ا .)r=0/ آزمون رگرسیون چندمتغیره نشان داد که اثرپذیری تابآوری زیستمحیطی از خشکسالی دریاچة ارومیه بیشتر از ابعاد بوده است ) 874 نشان داد که میزان تابآوری اقتصادی و اجتماعی در روستاهای شرق و جنوب دریاچه بیشتر از جهات دیگر دریاچه بوده است. راهکارهای عملی: با توجه به یافتههای پژوهش پیشنهاد میشود در راستای ارتقای تابآوری روستاهای پیرامون دریاچة ارومیه ضمن توجه به خصوصیات موقعیت جغرافیایی روستاها، توجه بشتر بر ابعاد تابآوری زیستمحیطی، اقتصادی و اجتماعی معطوف شود.

تابآوری، آسیبپذیری، خشکسالی، دریاچة ارومیه، سکونتگاههای روستایی.