کاربرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در ارائه سناريو هاي مختلف حفاظت آب و خاك(منطقه مورد مطالعه: حوزه آبخیز طالقان)

در مدیریت حوزه های آبخیز پس از طراحی مراحل مختلف برنامه ریزی، مهمترین مرحله، انتخاب بهترین طرح برای حوزه های آبخیز بشمار می رود. در چنین شرایطی با تصمیم گیریهایی مواجه خواهیم بود که تحت تاثیر معیارهای متعددی هستند. فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(AHP)، یکی از جامع¬ترین سیستمهای طراحی شده برای تصمیم گیری با معیارهای چندگانه است. براساس تکنیک AHP در حوضه مورد مطالعه برای حل مشکل یا مشکلات موجود ابتدا تعدادی گزینه شامل: 1- طرح A - شامل عملیات مکانیکی( گابیون، چکدم، احداث سد خاکی و ...) 2- طرح B شامل عملیات بیولوژیکی(نهالکاری و بوته¬کاری و... ) و 3- طرح C- عملیات عمرانی و خدماتی(تامین سوخت روستاها، احداث جاده روستایی و ...)انتخاب گردید. سپس برای انتخاب بهترین طرح چهار معیار شامل هزینه، حفاظت خاک، کاهش سیلاب و کیفیت آب در نظر گرفته شد. سپس براساس نظرات اساتید دانشگاهی و کارشناسان اقدام به ارزیابی گزینه ها از طریق ماتریس مقایسه زوجی با استفاده از نرم افزار Expert choice گردید. نتایج نشان داد که برای معیار هزینه بهترین گزینه عملیات بیولوژیکی با وزن نسبی 7/71 % و نرخ ناسازگاری09/0، برای معیار حفاظت خاک بهترین گزینه عملیات مکانیکی با وزن نسبی9/55 % و نرخ ناسازگاری 08/0، برای معیار کاهش سیلاب بهترین گزینه عملیات بیولوژیکی با وزن نسبی2/58 % و نرخ ناسازگاری03/0، برای معیار کیفیت آب بهترین گزینه عملیات بیولوژیکی با وزن نسبی2/59 % و نرخ ناسازگاری 01/0 است. بعد از محاسبه وزن هریک ازطرح ها نسبت به کلیه معیارها، سهم هریک ازمعیارها درتعیین بهترین طرح مشخص گردید که مهمترین معیار، هزینه با وزن نسبی3/60 %، و بهترین طرح، عملیات بیولوژیکی با وزن نسبی 2/60 % می باشد.

تکنیک AHP، عملیات مکانیکی، ماتریس مقایسه زوجی، نرخ ناسازگاری، وزن نسبی