قابلیتها و تنگناههای توسعه محور شرق در شرایط امروزین ایران و منطقه

با عنایت به تفاوت چشمگیر توسعه یافتگی میان استانهای شرقی و غربی کشور، طرح توسعه محور شرق قرینه محور غرب یعنی خوزستان- آذربایجان به منظور توسعه ی مناطق حاشیه ای و همچنین بهره برداری از موقعیت سوق الجیشی ایران در سال 1367 تهیه و ارایه گردید. با توجه به گذشت نزدیک به دو دهه از تهیه این طرح و تحولات بسیار زیاد منطقه و کمتر قابل پیش بینی در طی این مدت، این مقاله در پی آن است با استفاده از برنامه ریزی راهبردی که روشی نظام یافته برای اخذ تصمیمات و اجرای فعالیت ها در خصوص شکل دهی و رهنمود یک سیاست محسوب می شود، به تأثیر اجرای این سیاست بر توسعه شرق کشور بویژه استان سیستان و بلوچستان با روش توصیفی – تحلیلی و با استفاده از مدل تحلیلی SWOT بپردازد. نتایج حاصله نشان می دهد که در بعد عوامل درونی، موقعیت سوق الجیشی چابهار به عنوان مهم ترین نقطه قوت با میانگین وزنی 1/4 و ضعف شبکه های زیر بنایی شامل حمل و نقل، تامین و توزیع انرژی به عنوان مهم ترین نقطه ضعف با میانگین وزنی 8/4 محسوب می شود. از سویی دیگر در بعد عوامل خارجی وجود بندر چابهار به عنوان دروازه مبادلات با میانگین وزنی 6/3به عنوان مهم ترین فرصت و قرار گرفتن در مسیر بین المللی مواد مخدر و قاچاق کالا با میانگین وزنی 6/3 مهم ترین تهدید در توسعه محور شرق محسوب می شود. از این رو اتخاذ و اجرای این سیاست به افزايش نقش و سهم كشور در ترانزيت كالا و حمل و نقل بين المللي، تقويت پيوندهاي اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و امنيتي با كشورهاي همجوار شرق و شمال شرقي، ارتقاء سطح متوسط درآمد و شاخص هاي توسعه در نواحي شرق كشور، كاهش فعاليت‌هاي غيررسمي اقتصادي و جلوگيري از قاچاق كالا و مواد مخدر، افزايش سهم چابهار در بازرگاني داخلي و خارجي و ترانزيت كالا و غیره کمک شایانی می نمای، در غیر اینصورت رونق گرفتن بندر گواتر پاکستان و از دست دادن فرصتها زمینه شکست کامل این طرح را به همراه خواهد داشت.

برنامه ریزی راهبردی، توسعه محور شرق، پایداری منطقه ای، SWOT.