تأثیر رقابت های سیاسی–ایدئولوژیک ایران و عربستان بر تأخیر تشکیل اتحادیه اسلامی

پژوهش حاضر تحت عنوان « تأثیر رقابت های سیاسی – ایدئولوژیک ایران و عربستان بر تأخیر تشکیل اتحادیه اسلامی » میباشد که به بررسی اختلاف ها و دیدگاه های متعارض میان این دو کشور که تاکنون تشکیل چنین اتحادیه ای را در خاورمیانه به تأخیر انداخته است، می پردازد. چرا که خاورمیانه از نظر ژئوپلیتیکی، مرکز جهان اسلام محسوب می شود و بیش از 95 درصد مردم این منطقه مسلمان هستند و با وجود ضرورت همگرایی در این منطقه، به دلیل وجود موانعی چون استبداد داخلی، بی ثباتی سیاسی و رقابت میان مدعیان رهبری یا کشورهایی که پتانسیل قرار گرفتن در هسته رهبری خاورمیانه را دارند، تاکنون انسجام و پیوستگی لازم برای شکل دهی به یک نظام منطقه ای کارآمد اسلامی در این منطقه به وجود نیامده است. همچنین با توجه به اینکه جهان اسلام متشکل از کشورهای عموماً گریزان از همگرایی و ائتلاف گرایی است، که همین خصوصیت، انسجام و وحدت را در ابتدای امر با مشکل مواجه می سازد، لذا نیازمند پیشقدمی کشورهایی است که در هسته رهبری خاورمیانه قرار گرفته و این مهم را برعهده بگیرند. ایران با توجه به موقعیت حساس ژئوپلیتیکی خود و داعیه های ایدئولوژیکی برآمده از انقلاب و رهبری جهان شیعه و ام القری سیاسی بودن عربستان به دلیل وجود اماکن مقدسه در سرزمین خود و ام القرای معنوی بودن جهان اسلام، از جمله کشورهایی هستند که می توانند در کانون رهبری این منطقه قرار گیرند. اما وجود اختلاف ها و دیدگاه های متعارض میان این دو کشور تاکنون تشکیل چنین اتحادیه ای را در خاورمیانه به تأخیر انداخته است. این تحقیق درصدد بررسی این پرسش است که « واگرایی ایران و عربستان چه تأثیری در به تأخیر افتادن تشکیل اتحادیه اسلامی در خاورمیانه دارد؟» فرض این پژوهش بر این پایه استوار است که « وجود پاره ای شکاف های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی درون کشورهای ایران و عربستان سبب واگرایی میان این دو کشور و در نتیجه تأخیر در شکل گیری اتحادیه اسلامی خاورمیانه شده است.» و یافته ها حاکی از آن است که، وجود عواملی همچون: تعارضات ایدئولوژیکی - فرهنگی، رقابت بر سر رهبری جهان اسلام، برداشت های متفاوت از حاکمیت دین، قدرت و عدالت، ناسیونالیسم و قومیت گرایی، تضاد در اهداف کلان سیاست خارجی، تفاوت در ساختارهای سیاسی - امنیتی و رقابت های منطقه ای سبب ساز واگرایی میان دو کشور و در نتیجه تأخیر در تشکیل اتحادیه اسلامی گردیده است.

اتحادیه اسلامی، واگرایی، ایران، عربستان.