بررسی تحلیلی شیوه های فرهنگ نگاری در مهذب الاسماء

فرهنگ «مهذب الاسماء فی مرتب الحروف والاشیاء» یکی از فرهنگ های دوزبانه ی عربی به فارسی تألیف محمود بن عمر الزنجی السجزی از مفاخر کمتر شناخته شده ی منطقه ی سیستان است. متأسفانه تاریخ زندگی نویسنده و زمان تألیف کتاب بر ما پوشیده است ولی از قراین چنین استنباط می گردد که کتاب در قرن هشتم به رشته ی تحریر کشیده شده است. محمود سجزی در تألیف این فرهنگ، که دارای پرشمارترین واژگان در میان اقران خود است ، از منابع ارزشمندی چون «السامی فی الاسامی »، « البلغه »، «اصلاح المنطق »، و... بهره جسته است و فرهنگ خود را جامعیت بخشیده است. وی در ارایه ی معانی برای واژگان عربی، بسیاری از لغات بومی و اصطلاحات گویش سیستانی را به کار داشته است و پیکره ای وسیع از واژگان زبان منطقه ا ی فراهم آورده است ، که منبع مهمی برای پژوهش های زبانشناسی محسوب می گردد. همچنین نویسنده بخشی از مندرجات کتاب را به ارایه ی برابرهای فارسی برای اصطلاحات مربوط به حساب و نام ماههای عربی ، رومی ، و فارسی اختصاص داده است. ترتیب الفبایی، واژگان فراوان ،دقت در گزینش معادل های فارسی برای لغات عربی ، ارایه ی اطلاعاتی فراتر از معنی درباره ی واژگان، و...از ویژگی های ممتاز فرهنگ مهذب الاسماء است که توجه وبررسی بیشتر درباره ی این فرهنگ را ایجاب می کند. این تحقیق بر آن است تا فرهنگ مهذب الاسماء را با معیارهای فرهنگ نویسی بر اساس دیدگاه یاکوف مالکیل بررسی ، توصیف و ارزیابی نماید.

فرهنگ نویسی؛ پیکره ی زبانی؛ سیستان؛ مهذب الاسماء؛ محمود بن عمرالسجزی