بررسی جامعه شناختي نقش انسجام و همبستگي اجتماعي در توسعه اسلامی ایرانی در نهج البلاغه

از جمله آموزه های دین برای رسیدن جامعه به توسعه و پيشرفت، دستور به همبستگی اجتماعی و انسجام ملی است. دین نه تنها انسان را به حضور در اجتماع دعوت می کند، بلکه اجتماع را به وحدت و همبستگی فراخوانده است. دین، افراد جامعه انسانی را همچون اعضای یک پیکر می داند که به هنگامه نیاز، به یکدیگر وابسته اند. جامعه دینی مجموعه ای مرکب از انسان هایی است که اجزای آن به سبب ایمان با یکدیگر پیوند خورده، یکپارچگی و وحدتی تام یافته اند. همبستگي اجتماعي به عنوان يكي از مهمترين مؤلفه هاي ارتباط اجتماعي و مبناي كنش انسانها به شمار مي آيد كه عاملي مهم در زندگي اجتماعي انسانها دارد كه در متون ديني بوژه قرآن كريم و نهج البلاغه در مورد آن مباحث زيادي مطرح شده است. در دنياي امروزي اين نوع همبستگيها و روابط را در قالب نظريه و مفهوم سرمايه اجتماعي مطرح مي كنند. سرمایه اجتماعی را منابع موجود در تعاملات اجتماعی و نظام هدفمند همکاری و همیاری میان اعضای جامعه دانست که باعث ایجاد شبکه های روابط معقولانه، حس اعتماد و مشارکت و انسجام و همبستگي اجتماعي بین افراد یک جامعه می گردد و در نهایت جامعه را در دسترسی به هدف مشترک و حفظ ذات و انسجام جامعه کمک می کند. لذا شرط لازم برای پیشرفت جامعه، توسعه همه جانبه، ایجاد روابط گرم، گسترش انسجام و همبستگی اجتماعی، بسط مشارکت اجتماعی و اعتماد متقابل (فرد- جامعه – دولت) و تقويت سرمایه اجتماعی است. انسجام و همبستگي اجتماعی به عنوان يكي از مؤلفه هاي مهم سرمايه اجتماعي و تئوری های ساختی- کارکردی در جامعه شناسی محسوب می گردد. از دید متفکرین این نظريه ها، انسجام اجتماعی پایه نظم اجتماعی را تشکیل داده و ایجاد و گسترش زمینه های وفاق و همبستگی اجتماعی، موجبات فعالیت و مشارکت گسترده افراد جامعه را فراهم می آورد لذا مفهوم انسجام اجتماعی به پیوستگی متقابل گروه ها و افراد از طریق وابستگی متقابل، تفاهم و یا خواستگاه مشترک اجتماعی گفته می شود. نهج البلاغه به عنوان يكي از منابع اسلامي و ديني كه حاوي خطبه ها، نامه ها و كلمات قصار حضرت علي( ع ) مي باشد به موضوع انسجام و همبستگي اجتماعي پرداخته است كه به عنوان مباني همبستگي جوامع امروزي مي توان به كار برد و خود منشأ انسجام و همبستگي جوامع مي باشد كه در اين نوشتار به عواملي چون رهبري و امامت، امنيت، تعاون ومشورت و نظم اشاره شده است. در اين مقاله از روش كتابخانه اي و اسنادي به منظور بررسي همبستگي و انسجام اجتماعي از ديدگاه حضرت علي( ع ) استفاده شده است.

نهج البلاغه، سرمايه اجتماعي، انسجام و همبستگي اجتماعي، رهبري ، امنيت، تعاون ، نظم