نگرشی بر زوایای پنهان طرحهای کالبدی روستایی

توجه به مناطق روستایی و ارتقا کیفی محیط های مسکونی یکی از جامع¬ترین اقدامات دولت جهت جلوگیری از مهاجرت بی رویه و تثبیت جمعیت به شمار می آید که چندی است در قالب طرح های کالبدي روستایی به منظورساماندهی فضا، رشد زیر¬ساخت¬های زیست¬محیطی و هدایت روستا در ابعاد کالبدی، اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی، در دستور کار متولیان امر قرار گرفته است. اگرچه اثرات مثبت این طرح ها در زمینه عمران و بهسازی محیط روستایی، سازماندهی منطقی خدمات و امکانات، انتظام شبکه ارتباطی، بهبود وضعیت اقتصادی، اصلا‌ح ساختار کالبدی، هدفمند کردن ساخت‌وساز، بهبود وضعیت مسکن روستایی و در نهایت ایجاد محیطی مناسب در جهت ارتقاء سطح زندگی روستاییان غیر قابل انکار است اما نارسایی محسوس و گاهاً عمیق این طرح ها موجب گردیده که نتوانند تمام زوایای زندگی روستاییان را پوشش دهند و بطور کامل اثربخش واقع گردند. بر همین اساس پژوهش حاضر بر این است تا جهت افزایش بازخورد طرح ها، با رویکردی تحلیلی- توصیفی به بررسی ابعاد پنهان طرح های کالبدی در مناطق روستایی بپردازد. تحلیل فضای حاکم بر طرح های کالبدی نشان می¬دهد وجود ضعف¬هایی همچون: عدم بررسی دقیق و کارشناسانه کمیته¬های تخصصی و تعجیل در تهیه طرح¬ها، عدم جامعیت در شرح خدمات و ضوابط، وجود نارسایی¬های فنی و ضوابط خشک و غیر قابل اجرا، مشکلات حقوقی و اداری- مالی طرح¬ها و نقص در تمام مراحل تصویب، تهیه و اجرا، اتخاذ رویکرد بالا به پایین در تهیه طرح¬ها و به تبع آن عدم رضایت¬مندی ساکنین از اجرای طرح¬ها، انتزاعي بودن طرح¬ها و کیفیت نازل اجرایی، عدم وجود سیستم نظارت و ارزشیابی جهت ارزیابی طرح¬ها حین اجرا، ضعف¬های مدیریتی و اجرایی، عدم هماهنگی میان سازمان¬های متولی روستایی، عدم آگاهی روستاییان از اهداف طرح ها و منافع حاصل از آن، عدم مشارکت مدیریت محلی و مردم در فرایند تصمیم سازی، تصمیم گیری و اجرا، نیمه تمام ماندن طرح ها بعلت محدودیت منابع مالی، عدم بوم محوری، نگرش بخشي و ناکارآمدی طرح ها در پاسخگویی به نیاز روستاییان، عدم انطباق طرح ها با وضعیت اجتماعی- فرهنگی روستاها و بی توجهی به خواست روستاییان، عدم بررسی تفضیلی مشاوران و ارزیابی بر اساس مشاهدات وضعیت موجود، عدم توجه به حوزه نفوذ، عدم آینده نگری و ضعف در پیش بینی اثرات منفی ناشی از اجرای طرح ها، از جدی ترین آسیب های طرح های کالبدی روستایی محسوب می گردد.

آسیب شناسی، طرحرهای کالبدی، مناطق روستایی