زیست بوم حساس تالاب ها و ضرورت مدیریت پایدار

تالاب ها بعنوان حلقه تعادل اکولوژیکی و تنظیم کننده شرایط زیست- اقلیمی بخشی مهم از چرخه حیات را تشکیل می دهند. به گونه ایی که هرگونه آسیب در نظام تالابی حیات سرزمینی را به مخاطره خواهد انداخت. در سال های اخیر روند رو به رشد آلودگی تالاب¬ها در ایران از جدی ترین چالش های زیست¬محیطی بوده که ضمن ایجاد بحران اکولوژیکی، پیامدهای ناگواری را برای کشور به همراه داشته است. با عنایت به نقش پررنگ تالاب ها بعنوان شریان جوامع بشری از یک سو و هجوم تهدیدات عظیم محیطی- انسانی و مبدل شدن تالاب ها به کانون های بحران موجب گردید تا این پژوهش بنا به ضرورت با بهره گیری از منابع اسنادی کتابخانه ایی و با رویکردی تحلیلی- توصیفی به تبیین زیست بوم حساس و بحرانی تالاب¬ها بپردازد. شواهد نشان می دهد تالاب ها بعنوان نماد سر زندگی و منشا حفظ تنوع زیستی، گران مایه ترین سرمایه های زیست¬محیطی محسوب می شوند که چندی است بعلت برخورداری از وضعیت بسیار نامناسب (بین آب و خشکی)، مرگ زودرس آن¬ها چندان دور از ذهن به نظر نمی رسد. نتایج حاکی از آن است که تالاب های کشور شرایطی وخیمی را بر اثر سهل انگاری و عدم مدیریت در ملاحظات زیستی تجربه می کنند. تسریع گرفتن روند بیابانی شدن تالاب¬ها، تغییرات بزرگ اقلیمی، گسترش منابع گرد و خاک و مبدل شدن به کانون شن های روان، شوری خاک، شتاب گرفتن آسیب تنوع زیستی، کاهش حجم آب و خشکسالی، ورود آلاینده های بیولوژیکی و شیمیایی، عدم رعایت حریم زیست¬محیطی تالاب ها، تغییر کاربری اراضی آن ها، عدم رعایت حقابه طبیعی از سوی متولیان طرح ها، شکار و صید غیرمجاز گونه¬های مختلف جانوری، فعالیت های معدنی گسترده و مدیریت های دوگانه و ضدنقیض، نمونه های بارزی از پیامدهای انسانی- محیطی است که زیست بوم تالاب ها را در مسیر نابودی قرار داده اند. بنابراین با توجه به شرایط بحرانی این تالاب ها می طلبد جهت احیای تالاب ها و رفع معضلات زیستی- اجتماعی آن ها، به قید فوریت تدابیری بنیادی اندیشیده شود و مدیریت بهینه این زیست بوم ها با حمایت قانونی از تالاب ها (با ارائه منشوری روشن و جامع در باب حقوق تالاب ها)، ساماندهی و محدودیت دخالت های انسانی، مشارکت جمعی (تشکل های زیست¬محیطی و دوستداران محیط و ...) و تبدیل تهدیدات به فرصت ها بعنوان یک ضرورت در اولویت امور قرار گیرد. پیشنهاد می¬گردد طرح مدیریت جامع زیست بوم تالاب با هدف کاهش یا حذف تهدیدات، و پایداری زیستی ندوین و ملاک اصلی عمل قرار گیرد.

زیست بوم، تالاب ها، مدیریت پایدار