نوسانات قیمت نفت و تغییرات ساختاری در صنایع تولیدی ایران در برنامه چهارم توسعه

فیض‌پور و پیروی (1394) در مطالعه‌ی خود با عنوان "تغییرات ساختاری در صنایع تولیدی ایران" نشان داده‌اند که صنایع در سطح کدهای دو رقمی ISIC طی برنامه چهارم توسعه تغییرات ساختاری اساسی را از حیث اشتغال تجربه نموده‌اند. با این وجود و براساس ادبیات موجود در اقتصاد صنعتی، معیار تولید معیاری اصلی برای تبیین تغییرات ساختاری در هر صنعت است. علاوه بر آن تغییرات ساختاری در سطح کدهای دو رقمی نمی‌تواند تبیینی واقعی از تغییرات ساختاری بوده، چه آنکه تحلیل در این سطح تجمیعی از فعالیت‌های ناهمگن است. علاوه بر آن، عوامل متفاوتی می‌تواند زمینه را برای تغییرات ساختاری در صنایع تولیدی هر کشور فراهم نموده و این موضوع برای ایران با نوسانات قیمت نفت دور از انتظار نیست. بر این اساس این مطالعه می‌کوشد تغییرات ساختاری در صنایع تولیدی ایران را با معیار تولید و در سطح کدهای چهار رقمی ISIC طی برنامه چهارم مورد بررسی و کنکاش قرار دهد. همسو با مطالعه پیشین، نتایج این مطالعه نیز نشان دهنده‌ی تغییرات ساختاری در صنایع تولیدی ایران بوده، به گونه‌ای که سهم مجموع سه صنعت 3410 (توليد وسايل نقليه موتوری)، 2710 (توليد محصولات اوليه آهن وفولاد) و 2320 (توليد فرآورده‌هائ نفتي تصفيه شده) از حدود 37 درصد در سال 1384 به بیش از 51 درصد در سال 1388 افزایش یافته است. با این وجود نکته قابل تامل آن است که این افزایش صرفا از طریق افزایش بسیار شدید سهم صنعت 2320 و کاهش سهم دو صنعت دیگر است. این در حالی است که از حیث تکنولوژی، صنعت 2320 بر اساس تقسیم‌بندی OECD در گروه صنایع منبع‌گرا و دو صنعت دیگر در گروه صنایع با تکنولوژی متوسط جای گرفته‌اند. این یافته مبین تغییرات ساختاری در صنایع تولیدی ایران با تغییر در قیمت نفت و فراورده‌های آن و به زیان صنایع با تکنولوژی متوسط یا برتر است.

تغییرات ساختاری، صنایع تولیدی ایران، سطح تکنولوژی، برنامه چهارم توسعه