تغییرات تکنولوژی در صنایع تولیدی ایران

این واقعیت که سطح تکنولوژی در بهره‌وری صنعت نقش عمده‌ای ایفا می‌کند واقعیتی انکارناپذیر است. علاوه بر آن، اهمیت سطح تکنولوژی به حدی است که در اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران نیز بدان توجه ویژه‌ای معطوف گردیده و یکی از مهم‌ترین اهداف در این اسناد، دسترسی به سطح فناوری مطلوب معرفی شده است. بر این اساس و با توجه به اهمیت سطح تکنولوژی در صنعت این مقاله می‌کوشد با روش تحلیلی- توصیفی، سطح تکنولوژی صنایع تولیدی ایران را در سطح کد‌های دو رقمی ISIC طی دوره 1392-1384 و با گذشت یک دهه از سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران مورد ارزیابی قرار دهد. این مطالعه به منظور سنجش سطح تکنولوژی صنایع از طبقه‌بندی UNIDO، که تکنولوژی را به چهار دسته صنایع با تکنولوژی برتر، تکنولوژی متوسط، تکنولوژی پایین و منبع‌گرا تقسیم می‌کند، بهره گرفته و تمایز صنایع را با معیار‌های اشتغال، تولید و ارزش افزوده بررسی نموده است. یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که سهم صنایع با تکنولوژی برتر بر اساس هر سه معیار کمتر از سایر سطوح تکنولوژی بوده و این در حالی است که اگرچه در ابتدای دوره صنایع با سطح تکنولوژی متوسط بیشترین سهم را دارا بوده اما با معیار تولید از اواخر برنامه چهارم سهم صنایع منبع‌گرا افزایش یافته به‌گونه‌ای که در انتهای دوره جایگاه نخست را به خود اختصاص داده است. بر اساس نتایج این مطالعه بهره‌وری نیروی کار با معیارهای تولید و ارزش افزوده در تکنولوژی برتر کمتر از واحد است. به عبارتی، در این سطح تکنولوژی از تمامی ظرفیت نیروی کار در ایجاد تولید و ارزش افزوده استفاده بهینه نشده است.

تغییرات تکنولوژی، صنایع تولیدی ایران، طبقه‌بندی UNIDO.